247
حديث پژوهي

معاصران يا بالعكس است و اين امر ، در قبول يا ردّ احاديث و اقوال رسيده از ايشان ، از جهت اطمينان به وثاقت يا عدم وثاقتشان ، تأثير بسزايى دارد ؛
۴ . در بخشى از اجازات ، نكته هاى ارزنده علمى و فرهنگى فراوانْ نهفته است كه مى تواند در جهت شناخت تاريخ و محيط و اوضاع علمى و اجتماعى و سياسى عصر دانشمندان و راويان ، از جوانب مختلف ، مفيد و سودمند باشد ؛
۵ . در اجازه روايت حديث ، اتّصال سند اخبار ، به كانون وحى و معدن علم و حكمت (يعنى حضرت رسول اكرم صلى الله عليه و آله و ائمه معصومان عليهم السلام ) ، از فوايد و نتايج مهم شمرده مى شود ؛
۶ . در اجازه كتاب ، احراز صحّت نسبتِ نوشته اى به مؤلّف آن و اعتماد بر آثار گذشتگان ، قابل توجّه و داراى اهميت است . ۱
حاصلْ آن كه بررسى اجازه نامه ها و كتب اجازات ، در شناخت زندگى پيشوايان حديث و راويان و استادان و شاگردان ايشان ـ كه مهره هاى اين زنجيره هاى حديثى به شمار مى روند ـ و همچنين اطلاع از كتاب ها و اسنادى كه در دست داشته اند و برخى آگاهى هاى تاريخى و اجتماعىِ پراكنده كه معمولاً در ضمن اين اجازات و اجازه نامه ها ثبت است ، بسى سودمند خواهد بود . از اين نگاه ، اجازه نامه ها ، اسنادِ تاريخى ـ فرهنگىِ پر اهميتى هستند كه نه فقط براى حديث پژوهان ، بلكه براى عموم محقّقان حوزه فرهنگ ، سودمندند .

1.دايرة المعارف تشيّع ، ج ۱ ، ص ۴۶۹ـ۴۷۰ .


حديث پژوهي
246

اسلامى اند ؛
اجازه نامه ها ، گزارشگر روحيات و خصلت هاى اجازه دهندگان اند؛
اجازه نامه ها ، مسئله هاى مورد اهتمام محدّثان را به نمايش مى گذارند ؛
اجازه نامه ها، حاوى بهترين اطلاعات كتاب شناختى درباره كتب گذشتگان اند ؛
اجازه نامه ها، كتب متداول و رايج گذشته را مى نمايانند .
و ... .
به سخن ديگر ، اجازه ها منبعى بسيار غنى براى مطالعه تاريخ حديث و تطوّرات آن به شمار مى روند . همان گونه كه فرهنگ عمومى جوامع انسانى را نمى توان از كتاب هاى خاصّى درآورد ـ بلكه بايد به شعرها ، مَثَل ها ، لباس ها، بازى ها ، حرفه ها ، محاورات و ... رو كرد ـ ، به همان سان ، فرهنگ عمومىِ حديث نگارى و حديث پژوهى را نيز نمى توان از كتب حديث و درايه فرا گرفت ؛ بلكه بايد به همه كتاب هاى شرح حديث ، ترجمه ها، لغت نامه هاى حديثى و مهم تر از همه ، اجازه نامه ها مراجعه كرد .
طُرفه اين كه نگاه امروزه به اجازات ـ آنچنان كه در ميان اهل اين فنْ رايج است ـ ، از زاويه فرهنگ عمومى حديث است ، نه از زاويه تصحيح روايات و حفظ اسناد .
برخى نويسندگان ، به درستى ، فوايد اجازه نامه ها را برشمرده و گفته اند:
۱ . اعتماد و اطمينان بيشتر ، به گفته ها و نوشته هاى شخص مجاز ؛
۲ . دستيابى به شرح احوال و تاريخ زندگى و زندگى نامه علمى دانشمندان و شناخت نام ، نشان ، كنيه ، لقب و نسب آنان و اطلاع يافتن بر طبقات ، مشايخ ، شاگردان و آثار ايشان كه از جهت تميز افراد از يكديگر ، تشخيص اقوال و افعال هريك از آنان و بررسى اسناد روايات ، سودمند و مؤثّر است ؛
۳ . آگاهى يافتن از انديشه ها ، گرايش ها و كارهاى فردى و اجتماعى دانشوران ؛ چون قسمتى از اجازات ، متضمّن گواهى ها و اظهار نظرهاى مشايخ ، نسبت به شاگردان و

  • نام منبع :
    حديث پژوهي
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2708
صفحه از 400
پرینت  ارسال به