مصادر رجالى ۱
بازسازى مصادر اوّليه رجال شيعه
همان طور كه مى دانيم ، عمده آثار برجاى مانده رجال شيعه ، از قرن پنجم به بعد نگاشته شده اند و از قرن اوّل تا پنجم ، بجز نوشته هايى اندك ، چون رجال البرقى و رجال ابن عقدة (در ضمن رجال الطوسى) چيز ديگرى در دست نيست. ۲ آية اللّه خويى نيز نوشته هاى رجالى شيعه در اين عصر را بيش از يكصد عنوان دانسته است. ۳
تتبّع و بررسى فهرست نامه هاى قدما و متأخّران ، نشان از اين دارد كه اين ادّعا صادق است و تأليفات رجالى شيعه ، بيش از يكصد عنوان است . در اين نوشتار ، برآنيم تا نخست ، فهرستوار ، اين آثار را به ترتيب زمانى معرّفى كنيم و آن گاه نشان دهيم كه كدام يك از اين آثار ، به دوره هاى بعد رسيده و عالمان رجال ، از آن استفاده كرده اند ، تا زمينه بازسازى آنها فراهم آيد . از اين رو ، اين نوشتار ، در دو بخش ارائه مى گردد : يك . فهرست مصادر اوّليه رجال شيعه ؛ دو . بازسارى مصادر به جاى مانده .
1.اين مقاله ، پيش از اين ، در ميراث حديث شيعه (دفتر هفتم) منتشر شده است .
2.ميراث حديث شيعه ، دفتر ششم ، ص ۱۱ .
3.معجم رجال الحديث ، ج ۱ ، ص ۴۱ ـ ۴۲ .
