177
حديث پژوهي

الفهرست شيخ طوسى، ش ۱، ۳، ۴، ۹، ۳۵، ۳۶، ۵۲ ، ۵۵ ، ۵۶ ، ۶۰، ۶۳، ۶۵، ۷۲، ۷۷، ۸۶، ۸۹ و ۳۷۹؛
رجال النجاشى، ش ۶۷، ۱۸۰، ۱۹۴، ۴۶۵، ۵۷۱، ۶۵۴، ۶۷۴، ۶۸۶، ۶۸۹، ۷۰۶، ۸۱۹، ۸۷۳، ۹۴۵ و ۱۰۴۶.
۲ . تعابير «له مصنّفات كثيرة ... منها»، «له تصانيف... منها كتاب»، «له من التصانيف . . . منها»، «له مصنّفات»، «له من المصنّفات كتب كثيرة» و «كثير التصانيف»:
الفهرست شيخ طوسى، ش ۷، ۳۲، ۸۰ ، ۱۰۷، ۱۳۰، ۱۵۰، ۱۸۴، ۲۴۹، ۳۰۶، ۴۲۱، ۶۲۴، ۶۹۳، ۶۹۹، ۷۴۱، ۸۰۴ ، ۸۷۶ و ۸۸۵ ؛
رجال النجاشى، ش ۸۴ ، ۱۰۲۹، ۱۰۸۱ و ۱۱۱۳.
۳ . تعابير گوناگون ديگر مانند: «جيّد التصانيف» :
الفهرست، ش ۱۸۲ و ۳۸۱؛
رجال النجاشى، ش ۱۰۴۷.
«صنّف كتابَ...» يا «صنّف كتبَ...»:
الفهرست، ش ۵۲، ۷۰ و ۸۲ ؛
رجال النجاشى، ش ۳۳۷، ۴۲۶، ۵۲۲، ۵۲۵، ۶۱۰، ۶۶۲، ۶۹۶، ۷۰۵، ۸۳۵ و ۲۸۴۷ .
«له كتابُ مصنف»:
الفهرست، ش ۴۵۵.
«له كتاب الوفاة تصنيف»:
الفهرست ، ش ۵۸ .
«و ما عرف من مصنّفاته إلّا الكتاب الّذى»:
الفهرست، ش ۵۲.
«و تصنيفه لهم... له كتب كثيرة»:
الفهرست، ش ۷۶.


حديث پژوهي
176

ابن أبى عمير، خود، راوى صد كتاب است. بنا بر اين، على القاعده، بيشترين آثار وى تصنيف خواهد بود كه از آثار اوّليه ، استفاده كرده است.
۳ . وى درباره حيدر بن محمّد بن نعيم سمرقندى مى نويسد:
... و قد روى جميع مصنّفاته [ أى مصنّفات العيّاشى] و قرأها عليه ، و روى ألف كتاب من كتب الشيعة بقراءة و إجازة... و له مصنَّفات.... ۱
وى نيز همچون ابن ابى عمير، آثار گذشته را نقل كرده و خود، تصنيف كرده است.

ج . عام بودن كتاب ،نسبت به اصل

شيخ طوسى در الفهرست، در موارد بسيارى، عبارت هايش را به گونه اى تنظيم كرده كه از آنها عام بودن كتاب ، نسبت به اصل، استفاده مى شود. در ادامه ، براى نمونه، دو مورد را ذكر مى كنيم :
۱ . در شرح حال احمد بن حسين بن سعيد بن عثمان قرشى مى نويسد:
له كتاب النوادر و من أصحابنا مَن عدَّه من جملة الاُصول. ۲
۲ . در شرح حال بندار بن محمّد مى نويسد:
... له كتب منها كتاب الطهارة ... و غيرها على نسق الاُصول. ۳

د . عام بودن كتاب ، نسبت به تصنيف

در اين زمينه ـ كه كتاب ، از تصنيفْ عام تر است و يك قِسم از آن به شمار مى رود ـ ، در الفهرست شيخ طوسى و رجال النجاشى تعابيرى فراوان به عنوان شاهد يافت مى شود كه به اجمال، تنها به منابع يادشده و شماره عبارت در آنها اشاره مى شود :
۱ . تعابير «صنَّف كتبا كثيرة» يا «صنَّف كتبا كثيرا» و يا «صنَّف كتبا» و سپس به شمارش آنها پرداختن با تعبير «منها كتاب...»:

1.همان، ص ۶۴ (ش ۲۴۹) .

2.همان، ص ۲۶ (ش ۷۰) .

3.همان، ص ۴۱ (ش ۱۲۵) .

  • نام منبع :
    حديث پژوهي
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2620
صفحه از 400
پرینت  ارسال به