مى توان آنها را در چهارگروه دسته بندى كرد:
۱. اصالت قرآن و نفى حجّيت حديث؛
۲. اصالت حديث و عدم حجّيت ظواهر قرآن؛
۳. اصالت قرآن و حديث؛
۴. اصالت قرآن و حجّيت حديث.
پيش از ورود به اين بحث بايد توجّه داشت كه اين مسئله ، بسيار دقيق بوده ، خطر لغزش در آن زياد است . بسيارى به قصد دفاع از قرآن، سنّت را منكر شده اند و گروهى به قصد خدمت به سنّت، قرآن را از صحنه ، بيرون رانده اند. تشخيص راه درست و تعيين جايگاه هر كدام ، به دقّت و تأمّل و صبورى در پژوهش، خوددارى از پيش داورى و رعايت ضوابط و اصول قرآنى و حديثى نيازمند است. اميد است كه اين نوشتار مختصر ، خود ، از اين اصول فراتر نرود.
اينك به شرح اجمالى اين ديدگاه ها و بيان مستندات آنها پرداخته مى شود.

۱. اصالت قرآن و نفى حجّيت حديث

اين ديدگاه، نخستين بار از سوى خليفه دوم ابراز شد. وى هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله قلم و كاغذ خواست تا وصيّت كند، جمله «حسبنا كتاب اللّه » ^۱ را بر زبان راند. پس از آن، در اواخر قرن دوم هجرى، گروهى به انكار سنّت و عدم اعتنا بدان برخاستند. امام شافعى (۱۵۰ ـ ۲۰۴ق) در الاُمّ ، كتاب جماع العلم، بابى را با عنوان «باب حكاية قول الطائفة الّتى ردّت الأخبار كلها» بدين مسئله اختصاص داده، گفتگوى خود با برخى از آنان را

القرآنيون و شبهاتهم حول السنّة ، خادم حسين الهى بخش، مكتبة الصديق، ۱۴۲۱ق/ ۲۰۰۰م.
السنّة تشريع لازم و دائم ، فتحى عبد الكريم، القاهرة: مكتبة وهبة، ۱۴۰۵ق / ۱۹۸۵م.
السنّة المفترى عليها ، سالم على البهساوى، القاهرة: دار الوفاء، ۱۴۱۳ق / ۱۹۹۳م.
المدخل إلى السنّة النبويّة ، عبد المهدى بن عبد القادر بن عبد الهادى ، القاهرة: دارالإعتصام، ۱۴۱۹ق/ ۱۹۹۸م.
حجّية السنّة ، عبد الغنى عبد الخالق، بيروت: دار القرآن الكريم، ۱۴۰۷ ق / ۱۹۸۶م.
حجّية السنّة ، عبد المتعال محمّد الجبرى، القاهرة: مكتبة وهبة، ۱۴۰۷ق / ۱۹۸۶م.
السنّة مع القرآن ، سيداحمد رمضان الميسر و سيدمحمّد احمد رمضان الميسر، القاهرة: دارالندى، ۱۴۲۱ق / ۲۰۰۱م.
منزلة السنّة من الكتاب، محمّد سعيد المنصور، القاهرة: مكتبة وهبة، ۱۴۱۳ق / ۱۹۹۳م.
المرجعيّة العليا فى الإسلام للقرآن والسنّة، يوسف القرضاوى، بيروت: مؤسسة الرسالة، ۱۴۱۴ق / ۱۹۹۳م.
مفتاح الجنّة فى الاحتجاج بالسنة ، جلال الدين السيوطى، القاهرة: مكتبة الثقافية الدينية، ۱۴۰۵ق/ ۱۹۸۵م.
غالباً در اين آثار ، به دو مسئله مهم پرداخته شده است : يكى نسبت حديث به قرآن و ديگرى (پس از پذيرش تأثيرگذارى)، عرصه هاى كاركرد حديث در كنار قرآن.
به هر حال، اين مسئله ، از مباحث مهم در حوزه دانش هاى حديثى به شمار مى رود و همچنان به پژوهش هاى اساسى و جدى اى نيازمند است .
آنچه در اين نوشتار به بحث گذارده مى شود، بررسى اصل «رابطه حديث با قرآن» و بيان ديدگاه هاى مختلف در اين مسئله است. تعيين عرصه هاى كاركرد حديث ، از موضوع اين مقاله بيرون است ، لذا اميدواريم در نوشتار ديگرى بدان بپردازيم.
در تاريخ اسلامى ، درباره رابطه حديث با قرآن ، ديدگاه هاى فراوانى ابراز شده، كه