قلمداد شده، حكم نسخه را دارند ؛ زيرا تعبيرى كه در كتب فهارس به چشم مى خورد ، نسبت كتابْ به راوى است ، مانند «له كتاب عن الرضا» يا «له كتاب الباقر» ، بدان معناست كه اين نوشته را از احاديث آن امام ، گرد آورده است و از آن رو كه تصريح نشده كه صورت املا دارد، نمى توان جزو كتاب هاى ائمه عليهم السلام به شمار آورد .
۱۲ . در ذيل برخى از معرّفى ها مطالبى به عنوان نظريه ذكر شده كه البته نياز به تكميل و بحث هاى منقّح بيشتر دارد .

دو . فهرست مكتوبات حديثى ائمه عليهم السلام

برپايه قواعد پيش گفته، فهرستى از آنچه در مصادر به ائمه عليهم السلام منسوب است، گزارش مى شود . منابع ذكر آثار و منابع بحث و بررسى در مورد انتساب آنها نيز جهت سهولت در پژوهش و تحقيق ، آورده مى شوند.

مؤلّفات امير المؤمنين عليه السلام

۱ . كتاب على . اين عنوان ، در روايات اهل بيت عليهم السلام فراوانْ مورد استناد قرار گرفته است . استاد جلالى ، برخى از آنها را آورده است ^۱ و مصطفى قصير العاملى نيز كتابى با عنوان كتاب على ^۲ تأليف كرده و بسيارى از احاديث را گردآورده است . ^۳ استاد جلالى ، معتقد است كه عنوان هاى: الصحيفة ، كتاب على ، الجفر ، والجامعة ، نام هايى است كه در روايات، بر همين اثر ، اطلاق شده است.
۲ . صحيفة على . اين اثر، در منابع اهل سنّت ، بدين عنوان مشهور است و استاد جلالى، آن را صحيفة النبىّ مى داند كه نزد امام على عليه السلام قرار داشت. ^۴

بر اين اساس ، نسبت دادن آنها به ائمه عليهم السلام با ترديد جدّى اى مواجه است ؛ زيرا اگر در جايى ، املاى امام و كتابت شاگرد باشد ـ چنان كه ذكر شد ـ ، آن را به عنوان مكتوب ائمه مى توان به شمار آورد؛ ولى در غير اين صورت ، مانند آن است كه راوى، احاديثى را مى شنود و خود مى نگارد، كه أصول أربعمئة و ساير نوشته هاى حديثى ياران ائمه عليهم السلام از اين جمله اند.
بجز اين ، مى توان شواهد ديگرى نيز ياد كرد . نجاشى در شرح حال «عبد اللّه بن ابراهيم بن الحسين بن على بن الحسين بن على بن أبى طالب عليهم السلام » مى نويسد :
له نسخة يرويها عن آبائه ... . ^۱
نسبت دادن نسخه ، به پدران خود ، با تعريفى كه خطيب بغدادى از نسخه ارائه كرده ، كاملاً سازگارى دارد؛ يعنى احاديثى را از اجداد خود ، نقل و ثبت كرده است و از اين رو ، نسخه ها را نمى توان به آبا نسبت داد ، چنان كه نمى توان گفت كه املاى يكى از آن بزرگواران است . بدين جهت ، اين كه برخى ، اين نسخه را در شمار مؤلّفات امام سجّاد عليه السلام آورده اند ، با وجود اين قرينه واضح ، خطاست. ^۲
همچنين مرحوم سيّد حسن صدر ، در تأسيس الشيعة ، «كتاب جامع فى الفقه» را به ثابت بن هرمز ، نسبت داده كه از امام سجّاد عليه السلام نقل كرده است و در ابتدا با عنوان: «اصحاب ائمه كه صاحب جوامع بزرگ فقهى بوده اند»، به بحث پرداخته است :
تنبيه : فى ذكر أرباب الجوامع الكبار فى الفقه من أصحاب الأئمّة الأطهار ، فلثابت بن هرمز أبى المقدام جامع فى الفقه ، يرويه عن الإمام زين العابدين على بن الحسين عليهماالسلام . ^۳
۱۱ . عنوان هاى كتاب كه در برخى از منابع پيشين ، در شمار مؤلّفات ائمّه عليهم السلام