و لمّا حاولوا بسط هذه المبادى المحدودة نوعاً ما انتهى بهم الأمر إلى التوسع فى تأويلها، توسعاً خرج بها عن معناها الأصلى ، و ربّما كان سبباً فى ظهور أحاديث جديدة. ۱
و نيز درباره سنّت مى نويسد:
و إذ كان الجانب الأكثر من الفقه ينهض على سنّة محمّد (صحيحها و زائفها)، فقد اعتبر المسلمون أنّ السنّة منزهة عن الخطأ ، و من الصعب أن تجد هذا الرأى فى القرآن، و إن كان قد نصّ عليه صراحة فى الحديث و صيغ الجزء الأكبر من نتايج هذه الأفعال و الأقوال فى مشكل أحاديث نُسِبَت إلى النبى. ۲
درباره نقد متن مى نويسد:
و من المهمّ أن تلاحظ إنّهم أخفوا نقدهم لمادّة الحديث وراء نقدهم للإسناد نفسه. ۳
گفتنى است امين الخولى (از محقّقان اهل سنّت)، اين مدخل را نقد كرده كه در پاورقى دايرة المعارف الإسلامية مندرج است و نيز به صورت مستقل ، در سلسله كتب دايرة المعارف الإسلامية از سوى دارالكتاب اللبنانى بيروت در ۱۰۱ صفحه منتشر شده است.
دو . «الحديث»، نوشته جويْنبُل ۴
اين مقاله ـ كه مى توان آن را عصاره ديدگاه هاى مستشرقان دانست ـ ، پنج مسئله را درباره حديث به بحث گذاشته است:
۱. تعريف حديث و چگونگى پيدايش و شكل گيرى آن ؛
۲. دانش رجال و شيوه ارزش گذارى اسناد ؛
۳. مصطلحات ؛