253
حديث پژوهي

در گذشته ، بر كتب روايى ، يادداشت هايى به هنگام گفتگو با پژوهشگران داشتم . ترسيدم اين تعليقه ها از ميان رود، لذا با داشتن گرفتارى ها ، شروع به گردآورى آن نموده و از الكافى آغاز كردم كه بهترين اثرِ شيعيان است. در اين شرح ، سند اخبار را به عنوان پايه ، بررسيدم و مشكلات واژه ها و مطالب پنهان و نهفته را براى اهل دقّت ، به شرح نشستم. ۱
در مقدّمه شرح تهذيب الأحكام نوشته است :
تعليقه هايى بر مطالب دشوار و ديرياب تهذيب الأحكام نگاشتم و حاشيه هايى كه پرده هاى ترديد را بزدايد و دانشجويانْ در هر سطحى ، از آن بهره برند ، به رشته تحرير درآوردم ؛ روشنگرى هايى كه به ذهنم خطور كرد يا از اساتيد ، سود جستم... . ۲

سه . مجلسى و دايرة المعارف حديث شيعه

گسترده ترين كتاب حديثى شيعه بحار الأنوار است . اين كتاب را نمى توان تنها يك كتاب جامع حديثى به شمار آورد ؛ چرا كه سرشار از معارف متنوّع است ؛ از مباحث لغوى (كه يك دوره سه جلدى غريب الحديث از آن استخراج شده) ۳ گرفته ، تا مباحث تفسيرى (كه دو جلد راهنما براى آن منتشر شده است) ۴ تا مباحث بى شمار كلامى و... . ۵
در ادامه ، به برخى از دلايلى كه بحار الأنوار را به صورت كتابى برجسته و مرجع درآورده ، اشاره مى شود :

1.مرآة العقول، ج ۲، ص ۵۱۲.

2.ملاذ الأخيار، ج ۱، ص ۴.

3.كتاب غريب الحديث فى بحارالأنوار ، از سوى مركز تحقيقات دارالحديث ، همزمان با كنگره بزرگداشت علّامه مجلسى منتشر گرديد .

4.كتاب دليل الآيات المفسرة وأسماء السُوَر ، از سوى مركز مطالعات و تحقيقات اسلامى ، در سال ۱۴۱۲ق ، به چاپ رسيده و نيز بحارالأنوار فى تفسير المأثور بالقرآن ، از سوى مؤسسه الطور در ۱۴۱۱ق ، به چاپ رسيده است.

5.المعجم المفهرس لألفاظ أحاديث بحارالأنوار، ص ۸۲ ـ ۸۶.


حديث پژوهي
252

در آغاز كتاب جلاءالعيون نيز مى نگارد :
اين شكسته در كتاب بحار الأنوار ، آنچه متعلّق به احوال ايشان است ، در چندين مجلّد ، استيفا و در كتاب حياة القلوب نيز اكثر آنها بر وجه اختصار ، مذكور شده است و چون از كتاب اوّل ، عوام را چندان انتفاعى نيست و تحصيل كتاب دوم ، بر اكثر مردم ، متعسّر است، لهذا اين قليل البضاعة را با اختلال احوال و وفور اشتغال و هجوم هموم و آلام و طريان عوارض و اسقام، به خاطر فاتر رسيد كه كتابِ وجيزى در اين باب، به لغت فارسى ، تأليف نمايد كه مقصور بر ذكر ولادت و شهادت سيد المرسلين و ائمّه طاهرين عليهم السلام بوده باشد، بر وجهى نوشته شود كه همه خلق از آن بهره برده باشند و به ترجمه الفاظ روايات معتبره ، اختصار نموده ، مقيّد به حسن عبارات و تنوّع استعارات نگردد. ۱
همين انگيزه ، در ترجمه هاى ديگر ايشان نيز بيان شده است. ۲

دو . شرح نويسى بر كتب حديث

علّامه مجلسى ، در كنار ترجمه روايات ، به تبيين دشوارى هاى احاديث و اسرار و رموز آن رو كرد ؛ چنان كه از ارزيابى اسناد و صدور نيز فروگذار نكرد . وى بجز توضيح و تبيين هايى كه در جاىْ جاى بحار الأنوار دارد ، به تأسيس سنّت حسنه اى همّت گماشت كه پيش از آن ، تا اندازه اى نضج داشت. وى شرح الكافى شريف را به نام مرآة العقول ، در بيست و شش جلد و شرح تهذيب الأحكام را با نام ملاذ الأخيار ، در شانزده جلد ، تحرير كرد . همچنين از شرح صحيفه سجاديه و اربعين حديث او نيز مى توان ياد كرد.
علّامه مجلسى ، اين شروح را براى صاحب نظران و اهل فضل ، نگاشته است. وى در مقدّمه مرآة العقول مى نويسد:

1.جلاء العيون، ص ۳.

2.علّامه مجلسى و آثار فارسى او، ص ۳۲۸ و ۳۳۴ و ۳۶۰.

  • نام منبع :
    حديث پژوهي
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2657
صفحه از 400
پرینت  ارسال به