اهل علم ، چنان كارى نكرده بودند و غالب تأليفات علما ، خاصّهْ علماى دين ، به زبان تازى بود و احترام مقام علم را در نزديك شدن به سطح فكر و فهم عوام نمى دانستند ؛ بلكه آن را مغاير عظمت جايگاه دانش مى شمردند. ^۱
علّامه مجلسى ، خود ، بر انگيزه عمومى سازى معارف دينى و حديثى ، در آغاز نوشته هايش تأكيد مى ورزد . او در مقدمه حلية المتّقين آورده است:
چون مختصرى از مكارم اخلاق در كتاب عين الحياة بيان شده بود ، جمعى از سالكان مسالك سعادت و ناهجان مناهج متابعت اهل بيت رسالت عليهم السلام ، از اين ذرّه حقير ، التماس نمودند كه رساله اى در بيان محاسن آداب ـ كه از طريقه مستقيمه ائمّه طاهرين عليهم السلام به اسانيد معتبره ، به اين قليل البضاعة رسيده باشد ـ ، بر وجه اختصار ، تحرير نمايد و به جهت عموم نفع نسبت به اهل اين ديار ، مضامين اخبار را در لباس لغت فارسىِ قريب الفهم ، به جلوه درآورد. لهذا با ضيقِ مجال و كثرت اشتغال، رعايت حقوق اخوّت ايمانى را لازم دانسته و از مقتضاى حديث : «الدّالّ على الخير كفاعله» اميدوار گرديده، اجابت ملتمس نموده... . ^۲
در مقدمه كتاب حياة القلوب نيز مى نويسد :
عمده احاديث و آثار ايشان ـ كه بعد از تتبّع بسيارْ به دست آمده بود ـ ، در كتاب بحار الأنوار ، جمع نمودم. در اين وَلا ، جمعى از برادران ايمانى و دوستان روحانى ، از اين قليل البضاعة،استدعا نمودند كه آنچه از آن كتاب جامع الأبواب، متعلّق به تواريخ، احوال و معجزات و مكارم اخلاق و محاسن صفات و احوال و غزوات حضرت سيدالبشر صلى الله عليه و آله و دلايل امامت و خلافت و اطوار حميده و آداب پسنديده حضرات ائمّه اثنا عشر و حضرت فاطمه زهرا عليهم السلام بوده باشد ، به لغت فارسى ترجمه نمايم، تا جميع طوايف الأنام ، سيّما جمعى از عوام ـ كه از فهم لغت عربى عاجزند ـ ، از آن بهره مند گردند. ^۳

معاريف روايى ، به فارسى روان و عوامْ فهم است .
آثار فارسى علّامه مجلسى ، بيش از شصت كتاب و رساله است كه اينها يا مستقيما ترجمه حديث است و يا تبيين معارف حديثى . ^۱ براى مثال ، ترجمه توحيد امام رضا، توحيد مُفضّل، دعاى جوشن صغير، دعاى سمات، دعاى كميل، دعاى مباهله، زيارت جامعه، نامه امام على عليه السلام به مالك اشتر، حديث ستّة اشياء، حديث رجاء بن أبى ضحّاك، و حديث عبد اللّه بن جُندب ، از گونه اوّل و كتاب هاى : حقّ اليقين، جلاء العيون، حلية المتّقين، حياة القلوب و عين الحياة از نوع دوم است .
اين حجم از فارسى نويسى، علّامه مجلسى را پايه گذار و صاحب مكتب كرده است. صاحب روضات الجنّات ، مجلسى اوّل و دوم را پايه گذاران ترجمه حديث به فارسىِ روان و قابل استفاده دانسته و محمّدتقى بهار ، در باره فارسى نويسىِ علّامه مجلسى چنين نظر داده است:
نثرهاى علمى اين دوره [دوره صفوى] ، آنچه مربوط به نشر دعوت و بيان اصول عقايد شيعه است ـ چنان كه گفته شد ـ بسيار ساده و عوام فهم و كاملاً در زير تأثير صرف و نحو عربى است و بيش از هر كسى ، مجلسى پدر و پسر (مخصوصا مجلسى دوم) در اين راه خدمت كرده اند و به وحدت ملّى ايران ، از حيث اخلاق و تربيت و افكار و فرهنگ ، با نهايت عشق و خلوص، مثل بزرگ ترين رجال ادب و سياست ، مساعدت و يارى نموده اند. ^۲
نيز مى افزايد :
بعد از تأليف مجلّدات بحار الأنوار ـ كه دائرة المعارف شيعه اماميه اثنا عشريه است ـ ، تأليف مجموع كتب دينى و اخلاقى شيعه است به فارسى ساده و عوامْ فهم كه تا آن روز،