۱۹۱.امام باقر عليه السلام :در كتاب على عليه السلام نگاه كردم و چنين يافتم : بهاى هر انسان و قدر و منزلت او به اندازه شناخت و معرفت اوست . خداوندِ تبارك و تعالى از بندگان به اندازه عقلى كه در دنيا به آنان بخشيده ، حسابرسى مى كند .
ر . ك : ص ۳۳ ح ۱۰ «آفرينش خرد و نادانى».
۳ / ۵
نقش عقل در پاداش اعمال
۱۹۲.پيامبر صلى الله عليه و آله :اگر از رفتار نيكوى شخصى به شما خبر رسيد ، در نيكويى خردش بنگريد ؛ چرا كه به اندازه خردش پاداش داده مى شود .
۱۹۳.پيامبر صلى الله عليه و آله :اگر فردى را بسيار نمازگزار و بسيار روزه گير يافتيد ، به وى مباهات نكنيد تا در چگونگى خردش بنگريد .
۱۹۴.پيامبر صلى الله عليه و آله :انسانى كه اهل نماز ، زكات ، حج ، عمره و جهاد است ، در روز رستاخيز به اندازه خردش پاداش داده مى شود .
۱۹۵.پيامبر صلى الله عليه و آله :بهشت را يكصد رتبه است ؛ نودونُه رتبه آن ، از آنِ خردمندان است و يك رتبه ديگر ، از آنِ مردمان ديگر .
۱۹۶.پيامبر صلى الله عليه و آله :مردى در صومعه اى عبادت مى كرد . از آسمان باران باريد . زمين سرسبز شد . خرى را ديد كه [در سبزه ها] مى چرد . گفت : «پروردگارا! اگر تو هم خرى مى داشتى، به همراه خرِ خودم آن را مى چراندم» . اين سخن به پيامبرى از پيامبران بنى اسرائيل رسيد . خواست او را نفرين كند كه خداوند به وى وحى فرستاد : «همانا بندگانم را به ميزان خردشانْ پاداش مى دهم» .
۱۹۷.تحف العقول: گروهى در حضور پيامبر اسلام ، مردى را ستايش كردند و همه ويـژگى هاى خوب را بـرايش بـرشمردند . آن گاه رسـول خدا فرمود : «عقـل او چگونه است ؟» . گفتند : «اى رسول خدا! ما از تلاش او در عبادت و ديگر خوبى ها سخن مى رانيم و تو از خرد او مى پرسى ؟» فرمود : «نادان از روى نادانى دست به زشتى هايى بزرگتر از زشتى انسانهاى گنهكار مى زند . همانا بندگان به ميزان خردشان در روز واپسين به رتبه هاى بالاتر نائل مى شوند و به پروردگار ، تقرّب مى جويند» .
