۳۷.ادريس عليه السلامـ چنانكه در سنن او آمده ـ: هرگاه خداوند، بندگانش را دوست بدارد، به آنان خرد مى بخشد و روح القدس را ويژه پيامبران و اولياى خود قرار داده است.

ر . ك : ص ۴۵ «انواع خرد» .

۲ / ۲

بهترين بخشش

۳۸.پيامبر صلى الله عليه و آله :خداوند، چيزى با ارزش تر از خرد در ميان بندگان، تقسيم نكرد . لذا خواب خردمند، از بيدارى نادانْ برتر است و برجا بودن خردمند، برتر است از به حركت در آمدن نادان . خداوند، هيچ پيامبر و فرستاده اى را برنينگيخت ؛ مگر آن زمان كه خردش كامل گشت و خردش از خردهاى همه امّتش بيشتر بود . آنچه را پيامبر در خود نهان مى دارد ، از كوشش كوشندگان، برتر است . هيچ بنده اى، واجبات الهى را به جاى نياورد؛ مگر آنكه آن را درك كند . همه پرستشگران با زيادتى عبادت و پرستش ، به پايه خردمندان نرسند و خردمندان ، همان «اولوالالباب» (صاحبان خرد) هستند كه خداوند، در باره آنان فرمود : «جز صاحبان خرد، پند نگيرند».

۳۹.پيامبر صلى الله عليه و آله :خجسته است آنكه خرد را ميان بندگانش گوناگونْ قسمت كرد . گاه دو انسانْ كردار ، نيكى ها ، روزه و نمازشان برابر است ؛ امّا در خرد، متفاوت اند؛ به سان ذره اى در كنار كوه اُحُد . خداوند، بهره اى برتر از خرد و يقين در ميان آفريدگانش قسمت نكرد .

۴۰.تاريخ يعقوبى :از رسول خدا پرسيدند : «برترين چيزى كه به بندگان بخشيده شده ، چيست ؟». فرمود : «خردِ سرشتى كه با آن زاده شود» . گفتند : «اگر از آن بى بهره شد ؟». فرمود : «خرد بياموزد» .

۴۱.جامع الاحاديث :از امير مؤمنان سؤال شد : «برترين چيزى كه به انسانها بخشيـده شـده چيست ؟» . فرمود : «خـردِ سـرشتـى» . گفتـه شـد : «اگـر نبـاشـد ؟» . فـرمـود : «بـرادرى كه بـا او مشـورت شـود» . گفتـه شـد : «اگر نبود ؟» . فرمود : «خاموشى در مجلسها» . گفته شد : «اگر اين هم نبود ؟» . فرمود : «مرگِ زودرس» .

۳۷.في سُنَنِ إدريسَ عليه السلام :إنَّ اللّهَ لَمّا أحَبَّ عِبادَهُ وَهَبَ لَهُمُ العَقلَ وَاختَصَّ أنبِياءَهُ وأولِياءَهُ بِروحِ القُدُسِ ^۱ .

۲ / ۲

خَيرُ المَواهِبِ

۳۸.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :ما قَسَمَ اللّهُ لِلعِبادِ شَيئًا أفضَلَ مِنَ العَقلِ ، فَنَومُ العاقِلِ أفضَلُ مِن سَهَر الجاهِلِ ، وإقامَةُ العاقِلِ أفضَلُ مِن شُخوصِ الجاهِلِ . ولا بَعَثَ اللّهُ نَبِيًّا ولا رَسولاً حَتّى يَستَكمِلَ العَقلَ ، ويَكونَ عَقلُهُ أفضَلَ مِن جَميعِ عُقولِ اُمَّتِهِ . وما يُضمِرُ النَّبِيُّ صلى الله عليه و آله في نَفسِهِ أفضَلُ مِنِ اجتِهادِ المُجتَهِدينَ ، وما أدَّى العَبدُ فَرائِضَ اللّهِ حَتّى عَقَلَ عَنهُ ، ولا بَلَغَ جَميعُ العابِدينَ في فَضلِ عِبادَتِهِم ما بَلَغَ العاقِلُ ، وَالعُقَلاءُ هُم اُولُو الأَلبابِ ، الَّذينَ قالَ اللّهُ تَعالى : « وَمَا يَذَّكَّرُ ^۲ إِلاَّ أُوْلُواْ الْأَلْبَـبِ ^۳۴ .»

۳۹.عنه صلى الله عليه و آله :تَبارَكَ الَّذي قَسَّمَ العَقلَ بَينَ عِبادِهِ أشتاتًا ، إنَّ الرَّجُلَينِ لَيَستَوي عَمَلُهُما وبِرُّهُما وصَومُهُما وصَلاتُهُما ، ولكِنَّهُما يَتَفاوَتانِ فِي العَقلِ كَالذَّرَّةِ في جَنبِ اُحُدٍ ، وما قَسَمَ اللّهُ لِخَلقِهِ حَظًّا هُوَ أفضَلُ مِنَ العَقلِ وَاليَقينِ ^۵ .

۴۰.تاريخ اليعقوبي :أنَّه قيلَ لرسول اللّه صلى الله عليه و آله : ما أفضَلُ ما اُعطِيَ العَبدُ؟ قالَ : نَحيزَةٌ ^۶ مِن عَقلٍ يولَدُ مَعَهُ ، قالوا : فَإِذا أخطَأَهُ ذلِكَ؟ قالَ : فَليَتَعَلَّم عَقلاً ^۷ .

۴۱.جامع الأحاديث :سُئِلَ أميرُالمُؤمِنينَ عليه السلام :ما أفضَلُ ما اُعطِيَ الإِنسانُ ؟ قالَ: غَريزَةُ عَقلٍ ، قيلَ : فَإِن لَم يَكُن ؟ قالَ : فَأَخٌ مُستَشيرٌ ، قيلَ : فَإِن لَم يَكُن؟ قالَ : فَصَمتٌ فِي المَجالِسِ ، قيلَ : فَإِن لَم يَكُن ؟ قالَ : فَمَوتٌ عاجِلٌ ^۸ .