353
خردگرايي در قرآن و حديث

۱۱۳۲.جعفر بن ابى طالب ـ هنگامى كه قومش را براى نجاشى، پادشاه حبشه، وصف كرد ـ: اى پادشاه ! ما مردمانى نادان بوديم كه بُتان را پرستش مى كرديم ، مُردار مى خورديم ، مرتكب زشتى ها مى شديم ، از خويشاوندان مى بريديم و به همسايگان بدى روا مى داشتيم . زورمندان ما ، ضعيفان را مى خوردند . ما اين چنين بوديم تا اينكه خداوند پيامبرى از ميان ما به سوى ما برانگيخت كه نَسَب او ، راستگويى اش ، امانتدارى و پاكدامنى اش را مى شناختيم . ما را به سوى خدا فراخواند تا او را يگانه بدانيم و او را بپرستيم ، و آنچه ما و پدرانمان از سنگها و بُتان مى پرستيديم، كنار بگذاريم . ما را به راستىِ در سخن ، اداى امانت ، ارتباط با خويشاوندان ، به نيكىْ همسايه دارى كردن ، خوددارى از گناه و خونريزى فرمان داد ، و ما را از زشتى ها و سخن باطل ، خوردن مال يتيم و اتّهام زدن به پاكدامنان نهى كرد ، و ما را فرمان داد تا خدا را به يگانگى بپرستيم و برايش شريك مسازيم ، و ما را فرمان داد به نماز ، زكات و روزه . . .
پس ما او را تصديق كرديم و به او ايمان آورديم، و در آنچه آورده بود، پيروى اش كرديم ؛ خدا را به يگانگى پرستش كرديم و چيزى را با او شريك نساختيم ؛ آنچه او بر ما حرام كرد، حرام كرديم و آنچه را حلال كرد، حلال دانستيم . پس قوم ما بر ما ستم كردند ، ما را عذاب دادند و براى بازگرداندنمان از دين خود، شكنجه مان دادند تا از عبادت خدا به بت پرستى برگرديم و آنچه از بدى ها حلال مى دانستيم، [باز ]حلال بدانيم .

۱۱۳۳.امام على عليه السلامـ پس از [حمد و ستايش خداوند] ـ: به راستى كه خداوند سبحان، محمد صلى الله عليه و آله را برانگيخت، در شرايطى كه كسى از عرب، كتاب نمى خواند و مدّعى وحى و پيامبرى نبود .

۱۱۳۴.امام على عليه السلام :او را هنگامى به رسالت مبعوث كرد كه مدّتها بود كسى به رسالت برانگيخته نشده بود و مردم در انجام وظيفه از راه حق منحرف بودند و امّتهاى پيامبران پيشين، در غفلت و نادانىْ سرگردان بودند .

۱۱۳۵.امام على عليه السلام :گواهى مى دهم كه محمد صلى الله عليه و آله بنده و فرستاده اوست؛ او را هنگامى فرستاد كه نشانه هاى هدايت از ميان رفته بود و روشهاى ديندارى، محو شده بود . او آشكارا به سوى حق خواند و براى بندگان، خيرخواهى نمود .


خردگرايي در قرآن و حديث
352

۱۱۳۲.جَعفَرُ بنُ أبي طالِبٍـ فيما وَصَفَ بِهِ قَومَهُ لِلنَّجاشِيِّ مَلِكِ الحَبَشَةِ ـ: أيُّهَا المَلِكُ ، كُنّا قَومًا أهلَ جاهِلِيَّةٍ ؛ نَعبُدُ الأَصنامَ ، ونَأكُلُ المَيتَةَ ، ونَأتِي الفَواحِشَ ، ونَقطَعُ الأَرحامَ ، ونُسيءُ الجِوارَ ، يَأكُلُ القَوِيُّ مِنَّا الضَّعيفَ ، فَكُنّا عَلى ذلِكَ حَتّى بَعَثَ اللّهُ إلَينا رَسولاً مِنّا ، نَعرِفُ نَسَبَهُ وصِدقَهُ ، وأمانَتَهُ وعَفافَهُ ، فَدَعانا إلَى اللّهِ لِنُوَحِّدَهُ ونَعبُدَهُ ونَخلَعَ ما كُنّا (نَعبُدُ ۱ ) نَحنُ وآباؤُنا مِن دونِهِ مِنَ الحِجارَةِ وَالأَوثانِ ، وأمَرَنا بِصِدقِ الحَديثِ ، وأداءِ الأَمانَةِ ، وصِلَةِ الرَّحِمِ ، وحُسنِ الجِوارِ ، وَالكَفِّ عَنِ المَحارِمِ وَالدِّماءِ ، ونَهانا عَنِ الفَواحِشِ ، وقَولِ الزّورِ ، وأكلِ مالِ اليَتيمِ ، وقَذفِ المُحصِنَةِ ، وأمَرَنا أن نَعبُدَ اللّهَ وَحدَهُ لا نُشرِكُ بِهِ شَيئًا ، وأمَرَنا بِالصَّلاةِ وَالزَّكاةِ وَالصِّيامِ ... فَصَدَّقناهُ ، وآمَنّا بِهِ ، وَاتَّبَعناهُ عَلى ما جاءَ بِهِ ، فَعَبَدنَا اللّهَ وَحدَهُ فَلَم نُشرِك بِهِ شَيئًا ، وحَرَّمنا ما حَرَّمَ عَلَينا ، وأحلَلنا ما أحَلَّ لَنا ، فَعَدا عَلَينا قَومُنا فَعَذَّبونا وفَتَنونا عَن دينِنا ، لِيَرُدّونا إلى عِبادَةِ الأَوثانِ مِن عِبادَةِ اللّهِ ، وأن نَستَحِلَّ ما كُنّا نَستَحِلُّ مِنَ الخَبائِثِ ۲ .

۱۱۳۳.الإمام عليّ عليه السلام :أمّا بَعدُ ، فَإِنَّ اللّهَ سُبحانَهُ بَعَثَ مُحَمَّدًا صلى الله عليه و آله ولَيسَ أحَدٌ مِنَ العَرَبِ يَقرَأُ كِتابًا ، ولا يَدَّعي نُبُوَّةً ولا وَحيًا ۳ .

۱۱۳۴.عنه عليه السلام :أرسَلَهُ عَلى حينِ فَترَةٍ مِنَ الرُّسُلِ ، وهَفوَةٍ عَنِ العَمَلِ ، وغَباوَةٍ مِنَ الاُمَمِ .

۱۱۳۵.عنه عليه السلام :أشهَدُ أنَّ مُحَمَّدًا عَبدُهُ ورَسولُهُ ، أرسَلَهُ وأعلامُ الهُدى دارِسَةٌ ، ومَناهِجُ الدّينِ طامِسَةٌ ، فَصَدَعَ بِالحَقِّ ، ونَصَحَ لِلخَلقِ .

1.سقط ما بين القوسين من الطبع وأثبتناه من طبعة اُخرى .

2.مسند ابن حنبل : ۱ / ۴۳۲ / ۱۷۴۰ ، السيرة النبويّة لابن هشام : ۱ / ۳۵۹ ، وراجع دلائل النبوّة للبيهقي : ۲ / ۳۰۲ ؛ تاريخ اليعقوبي : ۲ / ۲۹ ، تفسير القمّي : ۱ / ۱۷۷ .

3.نهج البلاغة : الخطبة ۱۰۴ و ۳۳ ، الإرشاد : ۱ / ۲۴۸ عن ابن عبّاس وليس فيهما «ولا وحيًا» . وفي بحار الأنوار : ۱۸ / ۲۲۰ / ۵۲ ، في صدد بيان قوله عليه السلام : «وليس أحد من العرب يقرأ كتابًا» أي في زمانه صلى الله عليه و آلهوما قاربه ، فلا ينافي بعثة هود وصالح وشعيب عليهم السلام في العرب ، وأمّا خالد بن سنان فلو ثبت بعثته فلم يكن يقرأ كتابًا ويدّعي شريعة ، وإنّما نبوّته كانت مشابهة لنبوّة جماعة من أنبياء بني إسرائيل لم يكن لهم كتب ولا شرائع ، مع أنّه يمكن أن يكون المراد الزمان الذي بعده .

  • نام منبع :
    خردگرايي در قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار و عبدالهادی مسعودی، ترجمه: مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1378
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4498
صفحه از 516
پرینت  ارسال به