319
خردگرايي در قرآن و حديث

۱۰۳۸.امام على عليه السلام :آنكه نياموزد ، نداند .

۱۰۳۹.امام على عليه السلام :نادان حيا نمى كند كه اگر نمى داند ، بياموزد.

۱۰۴۰.امام على عليه السلام :آنكه نمى داند، از آموختن سرباز نزد .

۱۰۴۱.امام على عليه السلام :بيمارى نادانى بر دانا عرضه مى شود .

۱۰۴۲.امام على عليه السلام :اگر پنج خصلت نبود، همه مردم جزوِ صالحان مى شدند : قانع بودن به نادانى ، آزمندى به دنيا ، بخل ورزى به زيادى ، رياكارى در عمل، و خود رأيى .

۱۰۴۳.ابن جريج :محمّد بن حنفيه در جنگ جمل، پرچم پدر [حضرت على عليه السلام ] را بر دوش داشت. پدر، چون كمى سستى از او ديد ، پرچم را گرفت . محمّد مى گويد : خود را به پدر رساندم و تقاضا كردم. آن را به من بازگرداند زمانى طولانى از بازگرداندن ابا كرد ؛ پس بازگرداند و فرمود : «آن را بگير و خوبْ حمل كن ؛ در ميان يارانت قرار گير و بالاى پرچم را پايين مياور و آن را به گونه اى برافراز كه همراهانت آن را ببينند» . [محمّد گويد: ]آنچه را گفت ، انجام دادم . پس عمّار ياسر فرمود : «اى ابوالقاسم ! امروز چه نيكو پرچم را حمل كردى» . اميرمؤمنان فرمود : «پس از چه ؟». عمّار گفت : «دانش، جز با آموختن به دست نيايد» .

۱۰۴۴.امام سجاد عليه السلام :خداوند به دانيال وحى فرستاد : «بنده من، دانيال! . . . به راستى ، دوست داشتنى ترين بندگان نزد من ، پارساى جوينده ثواب بيشتر است ؛ آنكه هميشه همراه عالمان باشد و از خردمندان پيروى كند و از آنان بپذيرد. به درستى كه بيشتر مردم را از نادانى و جهل آفريدم» .

۱۰۴۵.امام باقر عليه السلامـ در خطبه ابوذر ـ: اى نادان، بياموز ! به درستى جانى كه در آن دانش نيست، مانند سراى خرابى است كه آباد كننده ندارد .


خردگرايي در قرآن و حديث
318

۱۰۳۸.عنه عليه السلام :مَن لَم يَتَعَلَّم لَم يَعلَم ۱ .

۱۰۳۹.عنه عليه السلام :لا يَستَحيِ الجاهِلُ إذا لَم يَعلَم أن يَتَعَلَّمَ ۲ .

۱۰۴۰.عنه عليه السلام :لا يَستَنكِفَنَّ مَن لَم يَكُن يَعلَمُ أن يَتَعَلَّمَ ۳ .

۱۰۴۱.عنه عليه السلام :عِلَّةُ الجَهلِ تُعرَضُ عَلَى العالِمِ ۴ .

۱۰۴۲.عنه عليه السلام :لَولا خَمسُ خِصالٍ لَصارَ النّاسُ كُلُّهُم صالِحينَ : أوَّلُهَا القَناعَةُ بِالجَهلِ ، وَالحِرصُ عَلَى الدُّنيا ، وَالشُّحُّ بِالفَضلِ ، وَالرِّياءُ فِي العَمَلِ ، وَالإِعجابُ بِالرَّأيِ ۵ .

۱۰۴۳.اِبنُ جُرَيْجٍ :كانَ مُحَمَّدُ بنُ الحَنَفِيَّةِ رضى الله عنه يَحمِلُ رايَةَ أبيهِ عليه السلام يَومَ الجَمَلِ ، ورَأى مِنهُ بَعضَ النُّكوصِ ۶ فَأَخَذَ الرّايَةَ مِنهُ ، قالَ مُحَمَّدٌ رضى الله عنه : فَأَدرَكتُهُ وعالَجتُهُ عَلى أن يَرُدَّها فَأَبى عَلَيَّ طَويلاً ، ثُمَّ رَدَّها وقالَ : خُذها وأحسِن حَملَها وتَوَسَّط أصحابَكَ ولا تَخفِض عالِيَها ، وَاجعَلها مُستَشرِفَةً يَراها أصحابُكَ . فَفَعَلتُ ما قالَ لي ، فَقالَ عَمّارُ بنُ ياسِرٍ : يا أبَا القاسِمِ ، ما أحسَنَ ما حَمَلتَ الرّايَةَ اليَومَ ! فَقالَ لَهُ أميرُ المُؤمِنينَ عليه السلام : «بَعدَ ماذا !!» . فَقالَ عَمّارٌ : مَا العِلمُ إلاّ بِالتَّعَلُّمِ ۷ .

۱۰۴۴.الإمام زين العابدين عليه السلام :إنَّ اللّهَ أوحى إلى دانِيالَ : عَبدي دانِيالُ . . . إنَّ أحَبَّ عَبيدي إلَيَّ التَّقِيُّ الطّالِبُ لِلثَّوابِ الجَزيلِ ، اللاّزِمُ لِلعُلَماءِ ، التّابِعُ لِلحُكَماءِ ، القابِلُ عَنِ الحُكَماءِ ، وإنّي خَلَقتُ عامَّةَ النّاسِ مِن جَهلٍ ۸ .

۱۰۴۵.الإمام الباقر عليه السلامـ في خُطبَةِ أبي ذَرٍّ ـ: يا جاهِلُ تَعَلَّم ، فَإِنَّ قَلبًا لَيسَ فيهِ شَيءٌ مِنَ العِلمِ كَالبَيتِ الخَرابِ الَّذي لا عامِرَ لَهُ ۹ .

1.غرر الحكم : ۸۱۸۴ .

2.المحاسن : ۱ / ۳۵۸ / ۷۶۴ عن ابن القدّاح عن الإمام الصادق عن أبيه عليهماالسلام ، نهج البلاغة : الحكمة ۸۲ وفيه «لا يستحينّ أحد» بدل «لا يستحي الجاهل» ، الخصال : ۳۱۵ / ۹۶ عن الشعبي وفيه «لا يستحيي العالم» بدل «لا يستحي الجاهل» ، صحيفة الرضا عليه السلام : ۲۵۴ / ۱۷۸ ، قرب الإسناد : ۱۵۶ / ۵۷۲ كلاهما عن الإمام الباقر عنه عليهماالسلام نحوه .

3.غرر الحكم : ۱۰۲۴۲ .

4.جامع الأخبار : ۳۸۳ / ۱۰۷۲ .

5.المواعظ العدديّة : ۲۶۳ .

6.النُّكُوصُ : الإحجام والانقداعُ عن الشيء (لسان العرب : ۷ / ۱۰۱) .

7.الجمل : ۳۶۱ .

8.جامع الأحاديث للقمّي : ۱۹۸ .

9.الأمالي للطوسي : ۵۴۳ / ۱۱۶۵ عن مسعدة بن زياد الربعي عن الإمام الصادق عليه السلام ، المحاسن : ۱ / ۳۵۷ / ۷۵۹ عن أبي بصير ، تنبيه الخواطر : ۲ / ۶۹ .

  • نام منبع :
    خردگرايي در قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار و عبدالهادی مسعودی، ترجمه: مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1378
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4151
صفحه از 516
پرینت  ارسال به