283
خردگرايي در قرآن و حديث

انديشه مرده نبود . هيچ پيامبرى چنين قدرتى ندارد . قرآن كريم به خاتم انبيا مى فرمايد :
إنّك لا تسمع الموتى ولا تسمع الصّم الدّعاء. ۱
در حقيقت، تو مردگان را شنوا نمى گردانى و اين دعوت را به كَران نمى توانى بشنوانى .
اين گونه انسانها تنها ظاهر دنيا را مى بيند ولى از حقيقت غافل اند :
يعلمون ظاهرا من الحياة الدنيا وهم عن الآخرة هم غافلون. ۲
از زندگى دنيا، ظاهرى را مى شناسند، حال آنكه از آخرت غافل اند.
اينجاست كه تعليم مرده، سودى ندارد . كسى كه به مرگِ انديشه گرفتار شد، تبديل به خطرناك ترين جنبدگان مى گردد و به گفته قرآن كريم، «إن شرّ الدّوّاب عند اللّه الصمّ البكم الّذين لا يعقلون».
و بدين جهت، حتّى نزديك شدن به چنين كسى خطرناك است؛ زيرا بيمارى انديشه، واگير دارد و ممكن است به ديگران نيز سرايت كند. لذا وظيفه مردم در برخورد با بيمارانى اين چنين ، اجتناب و اعراض است؛ همان طور كه خداوند سبحان مى فرمايد :
فأعرض عن من تولّى عن ذكرنا ولم يرد إلاّ الحياة الدنيا . ۳ پسْ از هر كس كه از ياد ما روى برتافته و جز زندگى دنيا را خواستار نيست، روى برتاب .

1.سوره روم ، آيه ۵۲ .

2.همان، آيه ۷ .

3.سوره نجم ، آيه ۲۹ .


خردگرايي در قرآن و حديث
282

الموتى فأحييتهم بإذن اللّه ، وعالجت الأحمق فلم أقدر على إصلاحه !
فقيل : «يا روح اللّه ! وما الأحمق ؟»، قال : «المعجب برأيه ونفسه ، الّذي يرى الفضل كلّه له لا عليه ، و يوجب الحقّ كلّه لنفسه ولا يوجب عليها حقا ، فذاك الأحمق الّذي لا حيلة في مداواته». ۱
آنكه به خود خوشبين باشد، تباه گردد و آنكه به رأى و نظر خويش، خوشبين باشد. هلاك گردد بدرستى كه عيسى فرزند مريم فرمود: «بيماران را با اجازه خداوند، مداوا كردم و نابينا و پيس را به اذن خداوند بهبود بخشيدم؛ و مردگان را با اذن الهى زنده كردم؛ به مداواى نادان پرداختم؛ ولى نتوانستم او را اصلاح كنم» .
گفته شد: «اى روح خدا! احمق كيست؟». فرمود: «آنكه به خود و رأى خويش، خوشبين باشد . آنكه فضيلت ها را از آنِ خود مى داند. [و كاستى يى برخود نمى پذيرد] و حقّ را به خود مى دهد و تكليف و حقّى بر خويش باور ندارد . اين نادانى است كه چاره اى براى درمانش نيست» .
بنا بر اين تفسير ، احمقِ حقيقى كسى نيست كه دچار آفت مغزى است و به دليل بيمارى جسمى، قادر به فهم مسائل نيست. اين گونه بيماران، اگر از طُرُق طبيعى قابل درمان نباشند، از طريق اعجاز، معالجه آنان امكان پذير است . احمق حقيقى، كسى است كه مغز او سالم است؛ ولى بيمارى روانىِ عُجب و خود دانابينى، عقل و انديشه او را فاسد كرده و در نتيجه پاسخ مثبت ندادن به دعوت عقل عملى ، مرگ عقلى او فرا رسيده است . علاج چنين مرده اى ممكن نيست . چنين مرده اى را عيسى عليه السلام هم نمى تواند زنده كند .
عيسى عليه السلام به اذن خداى تعالى، انواع بيمارى هاى جسمى را بدون استفاده از ابزار پزشكى علاج مى كرد و حتّى مردگان را زنده مى ساخت ؛ ليكن قادر به زنده كردن

1.الإختصاص، ص ۲۲۱ .

  • نام منبع :
    خردگرايي در قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار و عبدالهادی مسعودی، ترجمه: مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1378
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4139
صفحه از 516
پرینت  ارسال به