۵۵۷.امام على عليه السلام :خستگى دنيا بر خردمند است و نادان، سبكبار است .

۵۵۸.امام على عليه السلام :مردمان سه گروه اند ، خردمند ، نادان و بدكار . آيين خردمند، ديندارى است، و سرشت او بردبارى ، و انديشه كردن، طبيعت اوست ؛ اگر مورد پرسش واقع شود ، پاسخ دهد ؛ اگر تكلّم كند، به درستى سخن گويد ؛ اگر گوش كند ، هشيار باشد ؛ اگر سخن گويد، راست گويد ؛ اگر كسى به وى اعتماد كند ، خواسته اش را روا سازد .
نادان اگر به امر نيكويى آگاه شود ، غفلت ورزد، و اگر از جايگاه نيكويى فرو آورده شود ، فرود آيد ، و اگر او را به نادانى وا دارند ، نادان شود ، و اگر سخن گويند، دروغ گويد . وى ، آگاه نيست و اگر او را آگاه سازند ، آگاه نشود .
بدكار را اگر امين شمرى، خيانت ورزد، و اگر او را همراهى كنى ، رسوايت سازد، و اگر بدو اعتماد ورزى، خيرخواهى ات نكند .

۵۵۹.امام حسن عليه السلام :خردمند ، كسى را كه از او خيرخواهى كند ، فريب ندهد .

۵۶۰.امام حسن عليه السلام :به شما خبر دهم از برادرى كه بزرگترين مردمان در چشم من بود . اساس آنچه او را در چشم من بزرگ كرده بود ، كوچكى دنيا در چشم او بود . او از سيطره نادانى رهيده بود ؛ پس دستش را دراز نمى كرد، مگر به سوى منفعت مطمئن .

۵۶۱.امام حسين عليه السلام :اگر بر خردمند مصيبتى وارد شود ، اندوه را با دورانديشى از ميان بردارد و خرد را به چاره انديشى وا دارد .

۵۶۲.امام صادق عليه السلام :خردمند ، بخشاينده است و نادان، فريبكار .

۵۶۳.امام صادق عليه السلام :انسان فهميده و خردمند ، دردمند و غمين و شب زنده دار است .

۵۶۴.امام صادق عليه السلام :خردمند، از يك سوراخ، دو بار گزيده نشود .

۵۶۵.امام صادق عليه السلامـ در سخنى منسوب به ايشان در مصباح الشريعة ـ: خردمند در برابر حق ، فروتن است و در سخن، انصاف را رعايت كند و بر باطل، سركش است و با سخن خود، حجّت مى آورد ؛ دنيا را رها مى كند، ولى از دينش دست برنمى دارد .

۵۵۷.عنه عليه السلام :كَلُّ الدُّنيا عَلَى العاقِلِ ، وَالأَحمَقُ خَفيفُ الظَّهرِ ^۱ .

۵۵۸.عنه عليه السلام :الرِّجالُ ثَلاثَةٌ : عاقِلٌ وأحمَقُ وفاجِرٌ . فَالعاقِلُ الدّينُ شَريعَتُهُ ، وَالحِلمُ طَبيعَتُهُ ، وَالرَّأيُ سَجِيَّتُهُ ، إن سُئِلَ أجابَ ، وإن تَكَلَّمَ أصابَ ، وإن سَمِعَ وَعى ، وإن حَدَّثَ صَدَقَ ، وإنِ اطمَأَنَّ إلَيهِ أحَدٌ وَفى . وَالأَحمَقُ إنِ استُنبِهَ بِجَميلٍ غَفَلَ ، وإنِ استُنزِلَ عَن حَسَنٍ نَزَلَ ، وإن حُمِلَ عَلى جَهلٍ جَهِلَ ، وإن حَدَّثَ كَذَبَ ، لا يَفقَهُ ، وإن فُقِّهَ لا يَتَفَقَّهُ . وَالفاجِرُ إنِ ائتَمَنتَهُ خانَكَ ، وإن صاحَبتَهُ شانَكَ وإن وَثِقتَ بِهِ لَم يَنصَحكَ ^۲ .

۵۵۹.الإمام الحسن عليه السلام :لا يَغُشُّ العاقِلُ مَنِ استَنصَحَهُ ^۳ .

۵۶۰.عنه عليه السلام:أيُّهَا النّاسُ ، أنَا اُخبِرُكُم عَن أخٍ لي كانَ مِن أعظَمِ النّاسِ في عَيني ، وكانَ رَأسُ ما عَظُمَ بِهِ في عَيني صِغَرَ الدُّنيا في عَينِهِ . . . كانَ خارِجًا مِن سُلطانِ الجَهالَةِ ، فَلا يَمُدُّ يَدَهُ إلاّ عَلى ثِقَةٍ لِمَنفَعَةٍ ^۴ .

۵۶۱.الإمام الحسين عليه السلام :إذا وَرَدَت عَلَى العاقِلِ مُلِمَّةٌ قَمَعَ الحُزنَ بِالحَزمِ ، وقَرَعَ العَقلَ لِلاِحتِيالِ ^۵ .

۵۶۲.الإمام الصادق عليه السلام :العاقِلُ غَفورٌ ، وَالجاهِلُ خَتورٌ ^۶ .

۵۶۳.عنه عليه السلام :صاحِبُ الفِقهِ وَالعَقلِ ذو كَآبَةٍ وحُزنٍ وسَهَرٍ ^۷ .

۵۶۴.عنه عليه السلام :لا يُلسَعُ العاقِلُ مِن جُحرٍ مَرَّتَينِ ^۸ .

۵۶۵.عنه عليه السلامـ فيما نُسِبَ إلَيهِ في مِصباحِ الشَّريعَةِ ـ: العاقِلُ مَن كانَ ذَلولاً عِندَ إجابَةِ الحَقِّ ، مُنصِفًا بِقَولِهِ ، جَموحًا عِندَ الباطِلِ ، خَصيمًا بِقَولِهِ ، يَترُكُ دُنياهُ ولا يَترُكُ دينَهُ ^۹ .