177
خردگرايي در قرآن و حديث

۴۷۹.امام على عليه السلام :با شش چيز خرد مردان آزموده شود : همنشينى ، رفتار ، منصب ، كناره گيرى از مقام ، ثروت و تنگدستى .

۴۸۰.امام على عليه السلام :با شش چيز، عقل آدميان سنجيده شود : بردبارى به هنگام خشم ، شكيبايى به هنگام ترس ، ميانه روى به هنگام ميل و رغبت ، تقواى خداوند در همه حالات ، نرمخويى با مردم و كم جدال كردن .

۴۸۱.امام على عليه السلام :با سه چيز، عقل مردان سنجيده شود : ثروت ، مقام و حوادث ناگوار .

۴۸۲.امام على عليه السلام :آدمى در سه جا دگرگون شود : نزديكى به پادشاهان ، رسيدن به مقام و منصب و رهيدن از تنگدستى . هركه در اين سه حالت دگرگون نشود ، داراى خردى استوار و خُلق و خويى درست است .

۴۸۳.امام على عليه السلام :سه چيز بر خرد صاحبانش دلالت دارد : فرستاده ، نوشته و هديه .

۴۸۴.امام على عليه السلام :از نشانه هاى خردمند آن است كه در او سه فضيلت باشد : چون از او بپرسند ، پاسخ دهد ؛ هنگامى كه ديگرى از سخن گفتن بازماند ، سخن گويد ؛ و رأيى را ابراز دارد كه صلاحِ اهلش در آن باشد . پس هر كس كه اين برترى هاى سه گانه در او نباشد ، نادان است .

۴۸۵.امام على عليه السلام :از متانت بسيار و پايدارى نيكو، بر خرد آدمى استدلال شود و از رفتارِ زيبايش بر بزرگوارى اصل و نسبش .

۴۸۶.امام على عليه السلام :هنگام فريب آزمندى و آرزوها ، عقل نادانْ فريب خورد و خرد مردانْ سنجيده شود .


خردگرايي در قرآن و حديث
176

۴۷۹.الإمام عليّ عليه السلام :سِتَّةٌ تُختَبَرُ بِها عُقولُ الرِّجالِ : المُصاحَبَةُ ، وَالمُعامَلَةُ ، وَالوَلايَةُ ، وَالعَزلُ ، وَالغِنى ، وَالفَقرُ .

۴۸۰.عنه عليه السلام :سِتَّةٌ تُختَبَرُ بِها عُقولُ النّاسِ : الحِلمُ عِندَ الغَضَبِ ، وَالصَّبرُ عِندَ الرَّهَبِ ، وَالقَصدُ عِندَ الرَّغبِ ، وتَقوَى اللّهِ في كُلِّ حالٍ ، وحُسنُ المُداراةِ ، وقِلَّةُ المُماراةِ .

۴۸۱.عنه عليه السلام :ثَلاثٌ يُمتَحَنُ بِها عُقولُ الرِّجالِ ، هُنَّ : المالُ ، وَالوَلايَةُ ، وَالمُصيبَةُ .

۴۸۲.عنه عليه السلام :المَرءُ يَتَغَيَّرُ في ثَلاثٍ : القُربِ مِنَ المُلوكِ ، وَالوَلاياتِ ، وَالغَناءِ مِنَ الفَقرِ . فَمَن لَم يَتَغَيَّر في هذِهِ فَهُوَ ذو عَقلٍ قَويمٍ وخُلُقٍ مُستَقيمٍ ۱ .

۴۸۳.عنه عليه السلام :ثَلاثَةٌ تَدُلُّ عَلى عُقولِ أربابِها : الرَّسولُ ، وَالكِتابُ ، وَالهَدِيَّةُ ۲ .

۴۸۴.عنه عليه السلام :إنَّ مِن عَلامَةِ العاقِلِ أن يَكونَ فيهِ ثَلاثُ خِصالٍ : يُجيبُ إذا سُئِلَ ، ويَنطِقُ إذا عَجَزَ القَومُ عَنِ الكَلامِ ، ويُشيرُ بِالرَّأيِ الَّذي يَكونُ فيهِ صَلاحُ أهلِهِ ، فَمَن لَم يَكُن فيهِ مِن هذِهِ الخِصالِ الثَّلاثِ شَيءٌ فَهُوَ أحمَقُ ۳ .

۴۸۵.عنه عليه السلام :يُستَدَلُّ عَلى عَقلِ الرَّجُلِ بِكَثرَةِ وَقارِهِ وحُسنِ احتِمالِهِ ، وعَلى كَرَمِ أصلِهِ بِحُسنِ أفعالِهِ .

۴۸۶.عنه عليه السلام :عِندَ غُرورِ الأَطماعِ وَالآمالِ تَنخَدِعُ عُقولُ الجُهّالِ ، وتُختَبَرُ ألبابُ الرِّجالِ .

1.(۵۵۸ ـ ) غرر الحكم : ۵۶۰۰ ، ۵۶۰۸ ، ۴۶۶۴ ، ۲۱۳۳ .

2.غرر الحكم : ۴۶۸۱ ؛ شرح نهج البلاغة : ۲۰ / ۳۴۰ / ۸۸۷ وفيه «ثلاثة أشياء» مع تقديم وتأخير .

3.الكافي: ۱ / ۱۹ / ۱۲ عن هشام بن الحكم ، تحف العقول : ۳۸۹ كلاهما عن الإمام الكاظم عليه السلام ، بحارالأنوار : ۷۱ / ۲۹۸ .

  • نام منبع :
    خردگرايي در قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار و عبدالهادی مسعودی، ترجمه: مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1378
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4122
صفحه از 516
پرینت  ارسال به