161
خردگرايي در قرآن و حديث

ع : توشه گيرى براى آخرت

۴۰۹.پيامبر صلى الله عليه و آلهـ در يكى از خطبه هاى روز جمعه ـ: بدانيد كه يكى از نشانه هاى عقل ، كندن از خانه فريبنده و رو كردن به سراى جاودانه ، توشه گيرى براى خانه قبر و آمادگى براى روز رستاخيز است .

۴۱۰.امام على عليه السلام :از نشانه هاى خردمندى ، توشه برداشتن براى روز قيامت است .

۴۱۱.امام على عليه السلام :آنكه سراى جاودانه اش را آباد كند ، خردمند است .

۴۱۲.امام على عليه السلام :خردمند آن است كه با شهوتها قهر كند و دنيا را به آخرت بفروشد .

۴۱۳.امام على عليه السلام :خردمند نيست ، مگر آنكه از خداوند دركى داشته باشد و براى سراى باقىْ كار كند .

۴۱۴.امام على عليه السلام :خردمند آن است كه بر ميلهايش پيروز باشد و آخرتش را به دنيا نفروشد .

۴۱۵.امام على عليه السلام :آنكه خردمند است، از غفلتها بيدار شود و براى سفر مهيّا گردد .

۴۱۶.امام كاظم عليه السلام :خردمندان، در دنيا زهد پيشه اند و به آخرت ميل دارند [و سراى جاودانه شان را آباد سازند]؛ زيرا مى دانند كه دنيا خود، جوينده اى است كه او را جويند و آخرت، هم خواهان است و هم خواهان دارد . پس هر كه خواهان آخرت شود، دنيا خود به دنبال او رود تا روزى اش را از آن ستاند، و هركه دنيا را طلب كند ، آخرت، حقِّ خود را از او مطالبه كند و ناگهان مرگش فرا رسد و دنيا و آخرتش را تباه سازد .

۴۱۷.امام كاظم عليه السلام :خردمند به دنيا و آنچه در آن است نظر افكند . پس دانست كه جز با مشقّت و سختى بدان نرسد ؛ و به آخرت نظر افكند ، پس دانست كه جز با سختى و مشقّت به دست نيايد . از اين رو، با سختى و مشقّت، پايدارتر را جستجو كرد و برگزيد .

۴۱۸.سويد بن غفله :بر اميرمؤمنان وارد شدم پس از آنكه به خلافت رسيده بود. بر حصيرى كوچك نشسته بود و در خانه، جز آن ، چيزى نبود . عرض كردم : «اى اميرمؤمنان! بيت المال در دست توست و خانه ات را از نيازمندى ها تهى مى بينم». فرمود : «اى پسرِ غفله ! خردمند براى خانه گذرى ، اثاث جمع نكند . ما را خانه امنى است كه بهترين وسيله ها را بدان جا منتقل كرده ايم و خود نيز به زودى به سوى آن سفر خواهيم كرد» .

ف : النَّجاة

۴۱۹.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَا استَودَعَ اللّهُ امرَأً عَقلاً إلاَّ استَنقَذَهُ بِهِ يَومًا ۱ .

۴۲۰.التّاريخ الكبير: أتى قُرَّةُ بنُ هُبَيرَةَ النَّبِيَّ صلى الله عليه و آله فَقالَ لَهُ : إنَّهُ كانَت لَنا أربابٌ تُعبَدُ مِن دونِ اللّهِ ، فَبَعَثَكَ اللّهُ ، فَدَعَوناهُنَّ فَلَم يُجِبنَ وسَأَلناهُنَّ فَلَم يُعطينَ ، وجِئناكَ فَهَدانَا اللّهُ ، وقالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله : قَد أفلَحَ مَن رُزِقَ لُبًّا ، قالَ : يا رَسولَ اللّهِ ، اُكسُني ثَوبَينِ مِن ثِيابِكَ قَد لَبِستَهُما ، فَكَساهُ . فَلَمّا كانَ بِالمَوقِفِ في عَرَفاتٍ قالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله : أعِد عَلَيَّ مَقالَتَكَ ، فَأَعادَ عَلَيهِ ، فَقالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله : أفلَحَ مَن رُزِقَ لُبًّا ۲ .

۴۲۱.الإمام عليّ عليه السلام :العَقلُ يَهدي ويُنجي ، وَالجَهلُ يُغوي ويُردي .

۴۲۲.عنه عليه السلام :زِيادَةُ العَقلِ تُنجي .

۴۲۳.عنه عليه السلام :ثَمَرَةُ العَقلِ العَمَلُ لِلنَّجاةِ ۳ .

۴۲۴.عنه عليه السلامـ فِي الحِكَمِ المَنسوبَةِ إلَيهِ ـ: إذا خُلِّيَ عِنانُ العَقلِ ولَم يُحبَس عَلى هَوى نَفسٍ أو عادَةِ دينٍ أو عَصَبِيَّةٍ لِسَلَفٍ ، وَرَدَ بِصاحِبِهِ عَلَى النَّجاةِ .

۴۲۵.عنه ۴ عليه السلام :عنه ۵ عليه السلام : رَأيُ العاقِلِ يُنجي .

1.نهج البلاغة : الحكمة ۴۰۷ ، أمالي الطوسي : ۵۶ / ۷۹ عن داود بن سليمان الغازي عن الإمام الرضا عليه السلام ؛ نثرالدرّ : ۱ / ۱۶۸ ، الفردوس : ۴ / ۹۰ / ۶۲۷۹ عن أنس بن مالك ، ربيع الأبرار : ۳ / ۱۳۷ .

2.التاريخ الكبير : ۷ / ۱۸۱ / ۸۱۰ .

3.(۴۹۸ ـ ) غرر الحكم : ۲۱۵۱ ، ۵۴۸۴ ، ۴۶۲۶ .

4.شرح نهج البلاغة : ۲۰ / ۳۴۳ / ۹۵۰ .


خردگرايي در قرآن و حديث
160

ع : التَّزَوُّدُ لِلآخِرَةِ

۴۰۹.رسول اللّه صلى الله عليه و آلهـ في خُطبَةٍ لَهُ يَومَ الجُمُعَةِ ـ: ألا وإنَّ مِن عَلاماتِ العَقلِ : التَّجافِيَ عَن دارِ الغُرورِ ، وَالإِنابَةَ إلى دارِ الخُلودِ ، وَالتَّزَوُّدَ لِسُكنَى القُبورِ ، وَالتَّأَهُّبَ لِيَومِ النُّشورِ ۱ .

۴۱۰.الإمام عليّ عليه السلام :مِنَ العَقلِ التَّزَوُّدُ لِيَومِ المَعادِ .

۴۱۱.عنه عليه السلام :مَن عَمَّرَ دارَ إقامَتِهِ فَهُوَ العاقِلُ .

۴۱۲.عنه عليه السلام :العاقِلُ مَن هَجَرَ شَهوَتَهُ وباعَ دُنياهُ بِآخِرَتِهِ ۲ .

۴۱۳.عنه عليه السلام :مَا العاقِلُ إلاّ مَن عَقَلَ عَنِ اللّهِ وعَمِلَ لِلدّارِ الآخِرَةِ ۳ .

۴۱۴.عنه عليه السلام :العاقِلُ مَن غَلَبَ هَواهُ ولَم يَبِع آخِرَتَهُ بِدُنياهُ .

۴۱۵.عنه عليه السلام :مَن عَقَلَ تَيَقَّظَ مِن غَفلَتِهِ ، وتَأَهَّبَ لِرِحلَتِهِ ، وعَمَرَ دارَ إقامَتِهِ ۴ .

۴۱۶.الإمام الكاظم عليه السلام :إنَّ العُقَلاءَ زَهَدوا فِي الدُّنيا ورَغِبوا فِي الآخِرَةِ ، لِأَنَّهُم عَلِموا أنَّ الدُّنيا طالِبَةٌ مَطلوبَةٌ ، وَالآخِرَةَ طالِبَةٌ ومَطلوبَةٌ ، فَمَن طَلَبَ الآخِرَةَ طَلَبَتهُ الدُّنيا حَتّى يَستَوفِيَ مِنها رِزقَهُ ، ومَن طَلَبَ الدُّنيا طَلَبَتهُ الآخِرَةُ ، فَيَأتيهِ المَوتُ فَيُفسِدُ عَلَيهِ دُنياهُ وآخِرَتَهُ ۵ .

۴۱۷.عنه عليه السلام :إنَّ العاقِلَ نَظَرَ إلَى الدُّنيا وإلى أهلِها فَعَلِمَ أنَّها لا تُنالُ إلاّ بِالمَشَقَّةِ ، ونَظَرَ إلَى الآخِرَةِ فَعَلِمَ أنَّها لا تُنالُ إلاّ بِالمَشَقَّةِ ، فَطَلَبَ بَالمَشَقَّةِ أبقاهُما ۶ .

۴۱۸.سُوَيدُ بنُ غَفَلَةَ :دَخَلتُ عَلى أميرِ المُؤمِنينَ عليه السلام بَعدَما بويِعَ بِالخِلافَةِ وهُوَ جالِسٌ عَلى حَصيرٍ صَغيرٍ لَيسَ فِي البَيتِ غَيرُهُ ، فَقُلتُ : يا أميرَ المُؤمِنينَ ، بِيَدِكَ بَيتُ المالِ ولَستُ أرى في بَيتِكَ شَيئًا مِمّا يَحتاجُ إلَيهِ البَيتُ ! فَقالَ عليه السلام : يَابنَ غَفَلَةَ ، إنَّ اللَّبيبَ ۷ ، لا يَتَأَثَّثُ في دارِ النُّقلَةِ ، ولَنا دارُ أمنٍ قَد نَقَلنا إلَيها خَيرَ مَتاعِنا ، وإنّا عَن قَليلٍ إلَيها صائِرونَ ۸ .

1.أعلام الدين : ۳۳۳ عن أبي الدرداء ، إرشاد القلوب : ۴۵ .

2.(۴۸۶ ـ ) غرر الحكم : ۹۳۷۱ ، ۸۲۹۸ ، ۱۷۲۷ .

3.تحف العقول : ۱۰۰ .

4.(۴۹۰ ـ ) غرر الحكم : ۱۹۸۳ ، ۸۹۱۸ .

5.الكافي : ۱ / ۱۸ / ۱۲ عن هشام بن الحكم ، تحف العقول : ۳۸۷ .

6.الكافي : ۱ / ۱۸ / ۱۲ عن هشام بن الحكم .

7.في المصدر : البيت [العاقل] والصحيح ما في بحارالأنوار : ۷۰ / ۳۲۱ / ۳۸ كما أثبتناه .

8.عدّة الداعي : ۱۰۹ .

  • نام منبع :
    خردگرايي در قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار و عبدالهادی مسعودی، ترجمه: مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1378
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4130
صفحه از 516
پرینت  ارسال به