133
خردگرايي در قرآن و حديث

۲۸۱.امام على عليه السلام :خرد، وسيله حركت دانش و دانش، وسيله حركت بردبارى است .

۲۸۲.امام على عليه السلام :دانش، نشانه خرد است .

۲۸۳.امام على عليه السلام :دانش بر خرد دلالت دارد . هر آن كس كه دانست، خردمند است .

۲۸۴.امام على عليه السلام :با خرد، كُنه حكمت بدست آيد و با حكمت، كُنه خرد .

۲۸۵.امام على عليه السلام :حكمت، بُستان خردمندان و تفريحگاه فاضلان است .

۲۸۶.امام على عليه السلام :آنكه مالك خردِ خويش شود، حكيم است .

۲۸۷.امام صادق عليه السلام :از خردْ زيركى ، فهم ، حفظ و دانشْ سرچشمه گيرد . با خردْ آدمى به كمال رسد . خرد، راهنماى انسان ، بينا كننده و گشاينده كارهاى اوست . اگر بنيان خرد از روشنى باشد، آدمى دانشمند ، حافظ ، اهل ذكر ، زيرك و فهيم خواهد بود و پاسخ چگونه ، چرا و كجا را بداند و خيرخواهان را از دغل كاران، بازشناسد . اگر اينها را دانست ، مسير حركت و وصل و فصلش را نيز خواهد شناخت و به توحيد خالص رسد، و به طاعت خداوندى اقرار كند . اگر چنين شد، از دستْ رفته ها را جبران كند و بر آينده سوار باشد ؛ موقعيت خويش را درك كند و بداند چرا در دنيا زندگى مى كند و از كجا آمده و به كجا خواهد رفت و اين همه در پرتو خرد است .

۲۸۸.امام صادق عليه السلامـ در توصيف سربازان عقل و جهل ـ: [يكى از سربازان خرد] ، حكمت است و ضدّ آن، هوا و ميل نفسانى است .

ر . ك : ص ۶۷ «نياز دانش به خرد »/ ص ۱۰۳ «دانش » / ص ۲۸۹ «دشمنى با دانش و دانشمند ».

ب : شناخت خدا

۲۸۹.پيامبر صلى الله عليه و آله :خداوند، خرد را بر سه پاره قسمت كرد. هركه اين سه پاره را دارا باشد ، عقلش كامل است و آنكه از آن بى بهره باشد، از خرد؛ بى بهره است: شناختِ نيكو از خداوند، نيكْ فرمانبردارى و پايدارى شايسته [در پيروى] از دستورهاى خداوندِ عزّوجل .


خردگرايي در قرآن و حديث
132

۲۸۱.عنه عليه السلام :العَقلُ مَركَبُ العِلمِ ، العِلمُ مَركَبُ الحِلمِ .

۲۸۲.عنه عليه السلام :العِلمُ عُنوانُ العَقلِ .

۲۸۳.عنه عليه السلام :العِلمُ يَدُلُّ عَلَى العَقلِ ، فَمَن عَلِمَ عَقَلَ ۱ .

۲۸۴.عنه عليه السلام :بِالعَقلِ استُخرِجَ غَورُ الحِكمَةِ ، وبِالحِكمَةِ استُخرِجَ غَورُ العَقلِ ۲ .

۲۸۵.عنه عليه السلام :الحِكمَةُ رَوضَةُ العُقَلاءِ ونُزهَةُ النُّبَلاءِ .

۲۸۶.عنه عليه السلام :مَن مَلَكَ عَقلَهُ كانَ حَكيمًا ۳ .

۲۸۷.الإمام الصادق عليه السلام :دِعامَةُ الإِنسانِ العَقلُ ، وَالعَقلُ مِنهُ الفِطنَةُ وَالفَهمُ وَالحِفظُ وَالعِلمُ ، وبِالعَقلِ يَكمُلُ ، وهُوَ دَليلُهُ ومُبصِرُهُ ومِفتاحُ أمرِهِ ، فَإِذا كانَ تَأييدُ عَقلِهِ مِنَ النّورِ كانَ عالِمًا حافِظًا ذاكِرًا فَطِنًا فَهِمًا ، فَعَلِمَ بِذلِكَ كَيفَ ولِمَ وحَيثُ ، وعَرَفَ مَن نَصَحَهُ ومَن غَشَّهُ ، فَإِذا عَرَفَ ذلِكَ عَرَفَ مَجراهُ ومَوصولَهُ ومَفصولَهُ ، وأخلَصَ الوَحدانِيَّةَ للّهِِ وَالإِقرارَ بِالطّاعَةِ ، فَإِذا فَعَلَ ذلِكَ كانَ مُستَدرِكًا لِما فاتَ ، ووارِدًا عَلى ما هُوَ آتٍ ، يَعرِفُ ما هُوَ فيهِ ولِأَيِّ شَيءٍ هُوَ هاهُنا ، ومِن أينَ يَأتيهِ ، وإلى ما هُوَ صائِرٌ ، وذلِكَ كُلُّهُ مِن تَأييدِ العَقلِ ۴ .

۲۸۸.عنه عليه السلامـ في بَيانِ جُنودِ العَقلِ وَالجَهلِ ـ: الحِكمَةُ وضِدُّهَا الهَوى ۵ .

ب : مَعرِفَةُ اللّهِ

۲۸۹.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :قَسَّمَ اللّهُ تَعالَى العَقلَ عَلى ثَلاثَةِ أجزاءٍ ، فَمَن كُنَّ فيهِ كَمُلَ عَقلُهُ ، ومَن لَم يَكُنَّ فيهِ فَلا عَقلَ لَهُ : حُسنُ المَعرِفَةِ بِاللّهِ ، وحُسنُ الطّاعَةِ لَهُ ، وحُسنُ الصَّبرِ عَلى أمرِهِ عَزَّوجَلَّ ۶ .

1.(۳۵۲ ـ ) غرر الحكم : ۴۲۷۵ ، (۸۱۶ و ۸۱۷) ، ۸۲۸ ، ۱۷۳۵ .

2.الكافي : ۱ / ۲۸ / ۳۴ عن الإمام الصادق عليه السلام ، غرر الحكم : ۴۲۰۸ وفيه صدر الحديث .

3.(۳۵۷ ـ ) غررالحكم : ۱۷۱۵ و۸۲۸۲ .

4.الكافي : ۱ / ۲۵ / ۲۳ عن أحمد بن محمّد مرسلاً ، علل الشرايع : ۱۰۳ / ۲ عن الحسن بن محبوب عن بعض أصحابه .

5.الكافي : ۱ / ۲۲ / ۱۴ ، الخصال : ۵۹۱ / ۱۳ كلاهما عن سماعة بن مهران ، تحف العقول : ۴۰۲ عن الإمام الكاظم عليه السلام .

6.تيسير المطالب : ۱۴۸ .

  • نام منبع :
    خردگرايي در قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار و عبدالهادی مسعودی، ترجمه: مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1378
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4252
صفحه از 516
پرینت  ارسال به