۵ / ۲
نشانه هاى خرد
الف : دانش و حكمت
قرآن
[خدا] به هر كس كه بخواهد، حكمت مى بخشد ، و به هر كس حكمت داده شود ، به يقين ، خيرى فراوان داده شده است ، و جز خردمندان ، كسى پند نمى گيرد .
قطعا در اين [عقوبتها] براى هر صاحبدل و حق نيوشى كه خود به گواهى ايستد، عبرتى است.
ر . ك : آل عمران : ۷ ، رعد : ۱۹ ، ابراهيم : ۵۲ ، ص : ۲۹ و ۴۳ ، زمر : ۹ و ۲۱ ، غافر : ۵۴ .
حديث
۲۷۳.سليمان بن خالد :از امام صادق عليه السلام درباره آيه «هر كه به او حكمت عطا شود ، خير فراوان نصيبش شده است» سؤال كردم. فرمود: «حكمت، همان شناخت و فقيه شدن در دين است . هر كس از شما كه فقيه گردد ، او حكيم است» .
۲۷۴.امام كاظم عليه السلامـ در سفارش به هشام بن حكم ـ: اى هشام ! خداوند متعال در كتابش فرموده است : «قطعا در اين [عقوبتها] براى هر صاحبدل و حق نيوشى كه خود به گواهى ايستد، عبرتى است» ؛ يعنى [براى] كسى كه خرد دارد؛ و فرموده است : «و به راستى ، لقمان را حكمت داديم» . فرمود : «يعنى فهم و خرد [داديم]».
اى هشام ! خداوند، پيامبران و رسولانش را مبعوث نكرد؛ مگر بدان جهت كه از خداوند دركى پيدا كنند. بهترين كسانى كه دعوتِ پيامبران را پاسخ گفتند ، آنانى هستند كه از معرفت و شناختِ نيكويى برخوردارند ؛ و كسانى داناتر به دستوراها و شئون الهى اند كه از خردى نيكوتر بهره مندند ؛ و آنانى كه از خردى كاملتر برخوردار باشند ، به جايگاهى برجسته تر در دنيا و آخرت دست خواهند يافت .
اى هشام ! چگونه كارهايت نزد خداوند پاكيزه باشد و رشد كند، با آنكه دلت از شئون الهى، دورى جُسته و با پيروى از هواها او را بر عقلت پيروز كرده اى . . .
اى هشام! حق براى فرمانبرى از خداوند است و رستگارى ، تنها در گرو پيروى است ، و پيروى، جز با دانش حاصل نگردد، و دانش با آموختن به دست آيد ، و آموختن، به عقل گره مى خورد . دانش را بايد از عالم ربّانى آموخت و شناخت آن با عقل است . كسى كه از خداوند دركى ندارد، از او نخواهد ترسيد ؛ و آنكه از خداوند، معرفت و شناختى به دست نياورد ، دلش در گرو معرفتى استوار كه حقيقتِ آن را بيابد ، نخواهد شد و از چنين معرفتى بهره مند نخواهد گشت؛ مگر آنكه سخنش كارش را تصديق كند و درونش با آشكارش موافق باشد ؛ چرا كه خداوند مبارك نام ، ظاهر را نشانه باطن پنهان و سخنگوى آن قرار داد .
