۲۲۰.امام على عليه السلام :هر كه ادب ندارد ، از خرد بى بهره است .

۲۲۱.امام على عليه السلام :خرد را با ادب كامل ساز ؛ همان گونه كه آتش را با هيزم ، شعله ور مى سازى .

۲۲۲.امام سجاد عليه السلام :ادب دانشمندان، سبب زيادى خرد است .

ر . ك : ص ۱۳۹ «مكارم اخلاق ».

د : تجربه

۲۲۳.امام على عليه السلام :خرد، طبيعتى است كه با دانش و تجربه رشد مى كند .

۲۲۴.امام على عليه السلامـ در حكمتهاى منسوب به ايشان ـ: خرد، نيرويى درونى است كه با تجربه پرورش مى يابد .

۲۲۵.امام على عليه السلام :بهترين ياور طبيعت ، ادب ، و بهترين ياور خردمند ، تجربه است .

۲۲۶.امام على عليه السلام :تجربه ها تمام شدنى نيستند و خردمند با آنها رُشد مى كند .

۲۲۷.امام حسين عليه السلام :تجربه هاى فراوان ، [باعث] زيادتى خرد است .

ر . ك : ص ۱۵۷ «تجربه اندوزى» / ص ۱۸۹ حديث ۵۶۴ » «ويژگى هاى خردمندان».

ه : گردش در زمين

قرآن

آيا در زمين گردش نكرده اند ، تا دلهايى داشته باشند كه با آن بينديشند ، يا گوشهايى كه با آن بشنوند ؟ در حقيقت ، چشمها كور نيست ، ليكن دلهايى كه در سينه هاست، كور است .

بگو : در زمين بگرديد و بنگريد چگونه آفرينش را آغاز كرده است . پس [باز] خداست كه نشانه آخرت را پديد مى آورد ؛ خداست كه بر هر چيزى تواناست .

و از آن [شهر سوخته] براى مردمى كه مى انديشند ، نشانه اى روشن باقى گذاشتيم .

پس امروز تنت را به بلندى [ساحل] مى افكنيم ، تا براى كسانى كه از پىِ تو آيند ، عبرتى باشد ، و بى گمان ، بسيارى از مردم از نشانه هاى ما غافل اند .

۲۲۰.عنه عليه السلام :لا عَقلَ لِمَن لا أدَبَ لَهُ ^۱ .

۲۲۱.عنه عليه السلام :ذَكِّ ^۲ عَقلَكَ بِالأَدَبِ كَما تُذَكَّى النّارُ بِالحَطَبِ ^۳ .

۲۲۲.الإمام زين العابدين عليه السلام :آدابُ العُلَماءِ زِيادَةٌ فِي العَقلِ ^۴ .

د : التَّجرِبَة

۲۲۳.الإمام عليّ عليه السلام :العَقلُ غَريزَةٌ تَزيدُ بِالعِلمِ وَالتَّجارِبِ ^۵ .

۲۲۴.عنه عليه السلام ـ فِي الحِكَمِ المَنسوبَةِ إلَيهِ ـ: العَقلُ غَريزَةٌ تُرَبّيهَا التَّجارِبُ ^۶ .

۲۲۵.عنه عليه السلام :نِعمَ العَونُ الأَدَبُ لِلنَّحيزَةِ وَالتَّجارِبُ لِذِي اللُّبِّ ^۷ .

۲۲۶.عنه عليه السلام :التَّجارِبُ لا تَنقَضي ، وَالعاقِلُ مِنها في زِيادَةٍ ^۸ .

۲۲۷.الإمام الحسين عليه السلام :طولُ التَّجارِبِ زِيادَةٌ فِي العَقلِ ^۹ .

ه : السَّيرُ فِي الأَرضِ

الكتاب

«أَفَلَمْ يَسِيرُواْ فِى الْأَرْضِ فَتَكُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ يَعْقِلُونَ بِهَآ أَوْ ءَاذَانٌ يَسْمَعُونَ بِهَا فَإِنَّهَا لاَ تَعْمَى الْأَبْصَـرُ وَ لَـكِن تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِى فِى الصُّدُورِ ^۱۰ .»

«قُلْ سِيرُواْ فِى الْأَرْضِ فَانظُرُواْ كَيْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللَّهُ يُنشِئُ النَّشْأَةَ الْأَخِرَةَ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَىْ ءٍ قَدِيرٌ .»

«وَ لَقَد تَّرَكْنَا مِنْهَآ ءَايَةَ بَيِّنَةً لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ ^۱۱ .»

«فَالْيَوْمَ نُنَجِّيكَ بِبَدَنِكَ لِتَكُونَ لِمَنْ خَلْفَكَ ءَايَةً وَ إِنَّ كَثِيرًا مِّنَ النَّاسِ عَنْ ءَايَـتِنَا لَغَـفِلُونَ .» ^۱۲