387
خردگرايي در قرآن و حديث

۱۱۵۹.امام على عليه السلام :بپرهيزيد از حسادت و كينه ! زيرا آنها از خصلتهاى جاهلى است. [خداوند فرمود :] «و هركسى بايد بنگرد كه براى فردا[ى خود] از پيش چه فرستاده است ؛ و [باز] از خدا بترسيد . در حقيقت ، خدا به آنچه مى كنيد، آگاه است» .

۱۱۶۰.امام على عليه السلام :خدا را ، خدا را [در نظر بگيريد] در گردنكشى ناشى از تعصّب و خودپسندى جاهليت؛ زيرا آبستن گاه دشمنى و جايگاه دميدن شيطان است كه بدان امّتهاى پيشين و گذشتگان را فريب داده است . تا آنكه در تاريكى هاى شديد نادانى و دامهاى گمراهى، در حالى كه در برابر راندن او رام و نسبت به رهبرى اش تسليم بودند ، كارى را جستجو كردند كه دلها در آن يكسان بود و قرنها بر آن گذشت و نيز جستجو كردند خودپسندى را كه سينه ها بدان تنگ شد .
هان ، حذر كنيد ! حذر كنيد ، از فرمانبرى مِهتران و بزرگانتان كه بر اثر شرف و جايگاه خوش، كبر ورزيدند و بالاتر از تبار خويش، سرافرازى نمودند و چيزى كه زشت و ناپسند بود، به پروردگار نسبت دادند، و انكار كردند آنچه خداوند با آنان انجام داد ، از روى ستيز با قضا و قدر و پيروزى جويى بر نعمتهايش . به راستى كه اينان پايه هاى اساسى عصبيّت و ستونهاى اساسى آشوب و شمشيرهاى وابستگى به جاهليت هستند .

۱۱۶۱.امام على عليه السلام :كوچك شما بايد به بزرگانتان تأسّى كند و بزرگتان، بايد با كوچكتان مهربان باشد ؛ و مانند ستمكاران زمان جاهليت نباشيد ؛ آنان كه نه در دين فهمى داشته و نه از خداوند دركى ؛ مانند پوست تخمى كه در لانه مرغان پيدا شود و شكستن آن ،وزر و وبال است و نگه داشتن آن شرّ .

۱۱۶۲.محمّد قصرى :از امام صادق عليه السلام درباره زكات سؤال كردم . فرمود : «آن را در ميان كسانى كه خداوند دستور داده ، قسمت كن ؛ ليكن از سهم بدهكاران ، به كسانى كه به سبب مهريه زنان بدهكار شده اند و آنان كه به دعوت جاهلى مى خوانند ، داده نمى شود» . گفتم : «دعوت جاهلى چيست ؟». فرمود : «كسى كه مى گويد : اى فرزندان فلان قبيله ، و كشتار ميانشان درمى گيرد! به اينان نبايد از سهم بدهكاران پرداخت؛ همچنين نبايد از اين سهم به كسانى كه در اموال مردم بى مبالات اند ، پرداخت شود» .


خردگرايي در قرآن و حديث
386

۱۱۵۹.عنه عليه السلام :إيّاكُم وَالتَّحاسُدَ وَالأَحقادَ ، فَإِنَّهُما مِن فِعلِ الجاهِلِيَّةِ «وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرُ بِمَا تَعْمَلُونَ ۱۲

۱۱۶۰.عنه عليه السلام :اللّهَ اللّهَ في كِبرِ الحَمِيَّةِ وفَخرِ الجاهِلِيَّةِ ! فَإِنَّهُ مَلاقِحُ الشَّنَآنِ ومَنافِخُ الشَّيطانِ الَّتي خَدَعَ بِهَا الاُمَمَ الماضِيَةَ وَالقُرونَ الخالِيَةَ . حَتّى أعنَقوا في حَنادِسِ ۳ جَهالَتِهِ ومَهاوي ضَلالَتِهِ ، ذُلُلاً عَن سِياقِهِ ، سُلُسًا في قِيادِهِ . أمرًا تَشابَهَتِ القُلوبُ فيهِ ، وتَتابَعَتِ القُرونُ عَلَيهِ ، وكِبرًا تَضايَقَتِ الصُّدورُ بِهِ .
ألا فَالحَذَرَ الحَذَرَ مِن طاعَةِ ساداتِكُم وكُبَرائِكُمُ الَّذينَ تَكَبَّروا عَن حَسَبِهِم ، وتَرَفَّعوا فَوقَ نَسَبِهِم ، وألقَوُا الهَجينَةَ ۴ عَلى رَبِّهِم ، وجاحَدُوا اللّهَ عَلى ما صَنَعَ بِهِم ، مُكابَرَةً لِقَضائِهِ ، ومُغالَبَةً لاِلائِهِ ! فَإِنَّهُم قَواعِدُ أساسِ العَصَبِيَّةِ ، ودَعائِمُ أركانِ الفِتنَةِ ، وسُيوفُ اعتِزاءِ ۵ الجاهِلِيَّةِ ۶ .

۱۱۶۱.عنه عليه السلام :لِيَتَأَسَّ صَغيرُكُم بِكَبيرِكُم ، وَليَرأَف كَبيرُكُم بِصَغيرِكُم ، ولا تَكونوا كَجُفاةِ الجاهِلِيَّةِ : لا فِي الدّينِ يَتَفَقَّهونَ ، ولا عَنِ اللّهِ يَعقِلونَ ، كَقَيضِ ۷
بَيضٍ في أداحٍ ۸ يَكونُ كَسرُها وِزرًا ، ويُخرِجُ حِضانُها شَرًّا ۹ .

۱۱۶۲.مُحَمَّدٌ القَصرِيُّ عَنِ الإِمامِ الصّادِقِ عليه السلام: سَأَلتُهُ عَنِ الصَّدَقَةِ ، فَقالَ : اِقسِمها فيمَن قالَ اللّهُ ، ولا يُعطى مِن سَهمِ الغارِمينَ الَّذينَ يَغرَمونَ في مُهورِ النِّساءِ ، ولاَ الَّذينَ يُنادونَ بِنِداءِ الجاهِلِيَّةِ . قُلتُ : وما نِداءُ الجاهِلِيَّةِ ؟ قالَ : الرَّجُلُ يَقولُ : يا آلَ بَني فُلانٍ ، فَيَقَعُ بَينَهُمُ القَتلُ ! ولا يُؤَدّى ذلِكَ مِن سَهمِ الغارِمينَ ، وَالَّذينَ لا يُبالونَ ما صَنَعوا بِأَموالِ النّاسِ ۱۰ .

1.الحشر : ۱۸ .

2.تحف العقول : ۱۵۵ .

3.ليلة ظلماء حِندس : أي شديدة الظلمة والجمع حنادس (مجمع البحرين : ۱ / ۴۶۵) .

4.الهجين : مأخوذ من الهجنة وهي الغِلظ ، وتهجين الأمر : تقبيحه (لسان العرب : ۱۳ / ۴۳۳ و ۴۳۴) .

5.التعزّي : الانتماء والانتساب إلى القوم (النهاية : ۳ / ۲۳۳) .

6.نهج البلاغة : الخطبة ۱۹۲ .

7.القيض : قشر البيض (النهاية : ۴ / ۱۳۲) .

8.الأداحيّ جمع الاُدحيّ : وهو الموضع الذي تبيض فيه النعامة وتُفرّخ (النهاية : ۲ / ۱۰۶) .

9.نهج البلاغة : الخطبة ۱۶۶ .

10.تفسير العيّاشي : ۲ / ۹۴ / ۸۰ .

  • نام منبع :
    خردگرايي در قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار و عبدالهادی مسعودی، ترجمه: مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1378
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4421
صفحه از 516
پرینت  ارسال به