371
خردگرايي در قرآن و حديث

۱۱۴۸.مجاهد :كافران قريش مى گفتند : فرشتگان، دختران خدايند و مادرانشان، دختران بزرگان پريان اند .

۱۱۴۹.ابن عباس ـ در تفسير آيه «و براى خدا دخترانى قرا مى دهند» ـ: «براى خدا دخترانى را قرار مى دهند» ، [يعنى] آنان را براى من [خداوند] مى پسنديد و براى خود نمى پسنديد؛ زيرا در جاهليت هنگامى كه دخترى براى كسى به دنيا مى آمد، او را با سَبُكى و خوارى نگاه مى داشتند يا زنده به گورش مى كردند .

ج : جن را شريك خداوند قرار دادن

و براى خدا شريكانى از جن قرار دادند ، با اينكه خدا آنها را خلق كرده است ؛ و براى او ، بى هيچ دانشى، پسران و دخترانى تراشيدند . او پاك و برتر است، از آنچه وصف مى كنند .

و [ياد كن] روزى را كه همه آنان را محشور مى كند . آن گاه به فرشتگان مى فرمايد : «آيا اينها بودند كه شما را مى پرستيدند ؟». مى گويند : «منزّهى تو . سرپرست ما تويى نه آنها؛ بلكه جنّيان را مى پرستيدند ؛ بيشترشان به آنها اعتقاد داشتند» .

د : اعتقاد به خويشاوندى خدا با جن

و ميان خدا و جنها پيوندى انگاشتند، و حال آنكه جنّيان نيك دانسته اند كه [براى حساب پس دادن ]خودشان احضار خواهند شد .

ه : برخى چارپايان را حرام كردن

بگو : به من خبر دهيد ، آنچه از روزى كه خدا براى شما فرود آورده. [چرا ]بخشى از آن را حرام و [بخشى] را حلال گردانيده ايد؟ بگو : آيا خدا به شما اجازه داده يا بر خدا دروغ مى بنديد؟

پس از آنچه خدا شما را روزى كرده است ، حلال [و] پاكيزه بخوريد ، و نعمت خدا را ـ اگر تنها او را مى پرستيد ـ شكر گزاريد . جز اين نيست كه [خدا]، مردار و خون و گوشت خوك و آنچه را كه نام غير خدا بر آن برده شده، حرام گردانيده است . [با اين همه ، ]هر كس كه [به خوردن آنها] ناگزير شود و سركش و زياده خواه نباشد ، قطعا خدا آمرزنده مهربان است ؛ و براى آنچه زبان شما به دروغ مى پردازد ، مگوييد : اين حلال است و آن حرام، تا بر خدا دروغ بنديد ؛ زيرا كسانى كه بر خدا دروغ مى بندند، رستگار نمى شوند .


خردگرايي در قرآن و حديث
370

۱۱۴۸.مُجاهِدٌ :قالَ كُفّارُ قُرَيشٍ : المَلائِكَةُ بَناتُ اللّهِ ، واُمَّهاتُهُم بَناتُ سَرَواتِ ۱ الجِنِّ ۲ .

۱۱۴۹.ابنُ عَبّاسٍـ في تَفسيرِ قَولِهِ تَعالى : «وَ يَجْعَلُونَ لِلَّهِ الْبَنَـتِ ... » الآية ـ : يَجعَلونَ للّهِِ البَناتِ ، تَرضَونَهُنَّ لي ولا تَرضَونَهُنَّ لِأَنفُسِكُم . وذلِكَ أنَّهُم كانوا فِي الجاهِلِيَّةِ إذا وُلِدَ لِلرَّجُلِ مِنهُم جارِيَةٌ أمسَكَها عَلى هونٍ أو دَسَّها فِي التُّرابِ وهِيَ حَيَّةٌ ۳ .

ج : جَعلُ الجِنِّ شُرَكاءَ للّهِِ

الكتاب

«وَجَعَلُواْ لِلَّهِ شُرَكَآءَ الْجِنَّ وَخَلَقَهُمْ وَخَرَقُواْ لَهُ بَنِينَ وَبَنَـتِ بِغَيْرِ عِلْمٍ سُبْحَـنَهُ وَتَعَــلَى عَمَّا يَصِفُونَ ۴

«وَ يَوْمَ يَحْشُرُهُمْ جَمِيعًا ثُمَّ يَقُولُ لِلْمَلَائِكَةِ أَهَـؤُلاَءِ إِيَّاكُمْ كَانُواْ يَعْبُدُونَ * قَالُواْ سُبْحَـنَكَ أَنتَ وَلِيُّنَا مِن دُونِهِم بَلْ كَانُواْ يَعْبُدُونَ الْجِنَّ أَكْثَرُهُم بِهِم مُّؤْمِنُونَ ۵

د : جَعلُ النَّسَبِ بَينَ اللّهِ وَالجِنِّ

«وَ جَعَلُواْ بَيْنَهُ وَبَيْنَ الْجِنَّةِ نَسَبًا وَ لَقَدْ عَلِمَتِ الْجِنَّةُ إِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ ۶۷

ه : تَحريمُ بَعضِ الأَنعامِ

«قُلْ أَرَءَيْتُم مَّآ أَنزَلَ اللَّهُ لَكُم مِّن رِّزْقٍ فَجَعَلْتُم مِّنْهُ حَرَامًا وَ حَلَـلاً قُلْ ءَآللَّهُ أَذِنَ لَكُمْ أَمْ عَلَى اللَّهِ تَفْتَرُونَ ۸

«فَكُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ حَلَـلاً طَيِّبًا وَ اشْكُرُواْ نِعْمَتَ اللَّهِ إِن كُنتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنزِيرِ وَ مَآ أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَ لاَ عَادٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ * وَ لاَ تَقُولُواْ لِمَا تَصِفُ أَلْسِنَتُكُمُ الْكَذِبَ هَـذَا حَلَـلٌ وَ هَـذَا حَرَامٌ لِّتَفْتَرُواْ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ إِنَّ الَّذِينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ لاَ يُفْلِحُونَ ۹

1.سروات الجنّ : أي أشرافهم (النهاية : ۲ / ۳۶۳) .

2.صحيح البخاري : ۳ / ۱۲۰۰ ، وراجع تفسير الطبريّ : ۱۲ / الجزء ۲۳ / ۱۰۸ .

3.تفسير الطبريّ : ۸ / الجزء ۱۴ / ۱۲۳ ، تفسير الدرّ المنثور : ۵ / ۱۳۸ وفيه «يرضونهنّ له ولا يرضونهنّ لأنفسهم» .

4.الأنعام : ۱۰۰ .

5.سبأ : ۴۰ و ۴۱ .

6.الصافّات : ۱۵۸ .

7.اختلفت أقوال المفسّرين في تعيين هذا النسب ؛ فابن عبّاس يذهب إلى أنّها تختصّ بثلاثة أحياء من قريش وهم : سليم ، وخزاعة ، وجهينة ، حيث يقولون : صاهر إلى كرام الجنّ . ونُقل عن ابن عبّاس أيضًا : زعم أعداء اللّه أنّه تبارك وتعالى وإبليس أخوان . وطبقًا لنقل بعض المفسّرين أنّ جماعة من العرب يعتبرون الجنّ ملائكة ، وأنّ الملائكة هم بنات اللّه ! لكن الذي يقوى في النظر هو أنّ الآية عامّة وهي تشمل كلّ العلاقات حتّى العلاقة النسبيّة ، راجع : تفسيرالدرّ المنثور : ۷ /۱۳۳ ، تفسير الطبريّ : ۱۲ / الجزء ۲۳ / ۱۰۸ ؛ تفسير الميزان : ۱۷ / ۱۷۳ ، تفسير نمونه : ۱۹ / ۱۷۴ وص ۲۲۲ ح ۱۱۲۹ .

8.يونس : ۵۹ .

9.النحل : ۱۱۴ ـ ۱۱۶ .

  • نام منبع :
    خردگرايي در قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار و عبدالهادی مسعودی، ترجمه: مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1378
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4289
صفحه از 516
پرینت  ارسال به