237
خردگرايي در قرآن و حديث

۷۳۶.امام على عليه السلام :از خداوند پيروى كن تا خردمند ناميده شوى، و نافرمانى مكن كه نادانْ ناميده مى شوى .

۷۳۷.امام على عليه السلام :خردمند آن است كه در مسير اطاعت پروردگار ، هواى نفس را نافرمانى كند .

۷۳۸.امام على عليه السلام :اگر خداوندِ سبحان ، ترغيب به طاعت خود نمى كرد ، سزاوار بود به اميد دستيابى به رحمت او اطاعت شود .

۷۳۹.امام على عليه السلامـ در حكمتهاى منسوب به ايشان ـ: بر خردمند است به حكمت، كه عقلش را زنده مى دارد، بيشتر دلبسته باشد تا غذايى كه جسمش را زنده مى دارد .

۷۴۰.امام على عليه السلام :بندگان خدا ! تقوا پيشه كنيد ؛ تقواى خردمندى كه انديشه، دلش را مشغول داشته، و ترس، بدنش را سست كرده، و شب زنده دارىْ خوابش را كم كرده، و اميد ، عطش روزانه اش را سيراب ساخته، و زهد، شهوتهايش را بُرده، و ياد خدا زبانش را بى تاب كرده است، و ترس را براى امان يافتن خود، پيش فرستاده است، و از اوهام و خيالات، در راه روشنْ دورى گزيده و نزديك ترين راه رسيدن به مقصد را انتخاب كرده است ؛ پيچاننده هاى فريب، او را نپيچند و امور مشتبه بر او پنهان نگردد ، در حالى كه بر خوشى بشارت و آسايش نعمتْ در خوش ترين خواب و آسوده ترين روز دست يافته است ؛ از گذرگاه دنيا به شايستگى گذر كرده و توشه آخرت را با خوشبختىْ پيش فرستاده است ؛ از روى ترس، سبقت گرفته و بر فرصتها چنگ انداخته است ؛ به جستجو رغبت نشان داده و به حالت گريز پيش رفته است ؛ در امروز، فردايش را بپايد و بسيار باشد كه چند قدم جلوتر را ببيند . [براى او] بهشت به عنوان پاداش و بخششْ كافى است ، و آتش، براى كيفر بس است ، و خداوند، به عنوان انتقام گيرنده و يارى رساننده، [او را] كفايت كند و قرآن به عنوان حجّت و مدّعى، بس باشد .

۷ / ۲

آنچه بر خردمند حرام است

قرآن

بگو : بياييد تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام كرده، براى شما بخوانم : چيزى را با او شريك قرار مدهيد ، و به پدر و مادر احسان كنيد ، و فرزندان خود را از بيم تنگدستى مكُشيد ، ما شما و آنان را روزى مى رسانيم ؛ و به كارهاى زشت ـ چه علنى آن و چه پوشيده[اش] ـ نزديك مشويد ؛ و نفسى را كه خدا حرام گردانيده ، جز به حق مكشيد . اينهاست كه [خدا ]شما را به [انجام دادن] آن سفارش كرده است ؛ باشد كه بينديشيد .


خردگرايي در قرآن و حديث
236

۷۳۶.عنه صلى الله عليه و آله :أطِع رَبَّكَ تُسَمّى عاقِلاً ، ولا تَعصِهِ تُسَمّى جاهِلاً ۱ .

۷۳۷.الإمام عليّ عليه السلام :العاقِلُ مَن عَصى هَواهُ في طاعَةِ رَبِّهِ .

۷۳۸.عنه عليه السلام :لَو لَم يُرَغِّبِ اللّهُ سُبحانَهُ فيطاعَتِهِ لَوَجَبَ أن يُطاعَ رَجاءَ رَحمَتِهِ ۲ .

۷۳۹.عنه عليه السلامـ فِي الحِكَمِ المَنسوبَةِ إلَيهِ ـ: يَجِبُ عَلَى العاقِلِ أن يَكونَ بِما أحيا عَقلَهُ مِنَ الحِكمَةِ أكلَفَ مِنهُ بِما أحيا جِسمَهُ مِنَ الغِذاءِ ۳ .

۷۴۰.عنه عليه السلام :اِتَّقُوا اللّهَ عِبادَ اللّهِ تَقِيَّةَ ذي لُبٍّ شَغَلَ التَّفَكُّرُ قَلبَهُ ، وأنصَبَ الخَوفُ بَدَنَهُ ، وأسهَرَ التَّهَجُّدُ غِرارَ نَومِهِ ، وأظمَأَ الرَّجاءُ هَواجِرَ يَومِهِ ، وظَلَفَ الزُّهدُ شَهَواتِهِ ، وأوجَفَ الذِّكرُ بِلِسانِهِ ، وقَدَّمَ الخَوفَ لِأَمانِهِ ، وتَنَكَّبَ المَخالِجَ عَن وَضَحِ السَّبيلِ ، وسَلَكَ أقصَدَ المَسالِكِ إلَى النَّهجِ المَطلوبِ ، ولَم تَفتِلهُ فاتِلاتُ الغُرورِ ، ولَم تَعمَ عَلَيهِ مُشتَبِهاتُ الاُمورِ ، ظافِرًا بِفَرحَةِ البُشرى وراحَةِ النُّعمى ، في أنعَمِ نَومِهِ وآمَنِ يَومِهِ .
وقَد عَبَرَ مَعبَرَ العاجِلَةِ حَميدًا ، وقَدَّمَ زادَ الآجِلَةِ سَعيدًا ، وبادَرَ مِن وَجَلٍ ، وأكمَشَ في مَهَلٍ ، ورَغِبَ في طَلَبٍ ، وذَهَبَ عَن هَرَبٍ ، وراقَبَ في يَومِهِ غَدَهُ ، ونَظَرَ قُدُمًا أمامَهُ .
فَكَفى بِالجَنَّةِ ثَوابًا ونَوالاً ! وكَفى بِالنّارِ عِقابًا ووَبالاً ! وكَفى بِاللّهِ مُنتَقِمًا ونَصيرًا ! وكَفى بِالكِتابِ حَجيجًا وخَصيمًا ! ۴

۷ / ۲

ما يَحرُمُ عَلَى العاقِلِ

الكتاب

«قُلْ تَعَالَوْاْ أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ أَلاَّ تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْـئًا وَبِالْوَ لِدَيْنِ إِحْسَـنًا وَلاَ تَقْتُلُواْ أَوْلَـدَكُم مِّنْ إِمْلَـقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَإِيَّاهُمْ وَلاَ تَقْرَبُواْ الْفَوَ حِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَلاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِى حَرَّمَ اللَّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ ذَ لِكُمْ وَصَّـاكُم بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ ۵

1.حلية الأولياء : ۶ / ۳۴۵ عن أبي سعيد ، الفردوس : ۵ / ۲۸۲ / ۸۱۹۰ كلاهما عن أبي هريرة .

2.(۸۳۳ ـ غررالحكم : ۱۷۴۷ ، ۷۵۹۴ .

3.شرح نهج البلاغة : ۲۰ / ۳۲۲ / ۶۹۰ .

4.نهج البلاغة : الخطبة ۸۳.

5.الأنعام : ۱۵۱ .

  • نام منبع :
    خردگرايي در قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار و عبدالهادی مسعودی، ترجمه: مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1378
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4333
صفحه از 516
پرینت  ارسال به