215
خردگرايي در قرآن و حديث

۶۶۰.امام على عليه السلامـ به شريح قاضى ، هنگامى كه به ايشان خبر رسيد خانه اى را به هشتاد دينار خريده و براى آن سند نوشته و بر آن گواه گرفته ، در نامه اى پس از توبيخ و سرزنش او نوشت ـ: بر اين گفته من، عقلى كه از اسارت هواى نفس خارج شده و بندهاى دنيايى را گسسته ، گواهى مى دهد .

۶۶۱.امام على عليه السلام :آنكه عاشق چيزى شود ، چشمش شب كور (نابينا) و دلش بيمار گردد . پس با چشم بيمار نگاه مى كند و با گوش كر مى شنود ؛ شهوتها عقلش را پاره كرده و دنيا، دلش را ميرانده است .

۶۶۲.امام على عليه السلام :خرد، پرده اى پوشان است و فضيلت، زيبايىِ آشكار . پس كاستى هاى خويت را با فضيلتْ بپوشان و هواى نفست را با خردْ بكُش ، تا دوستى برايت سالم شود و محبّت، آشكار گردد .

۶۶۳.امام على عليه السلام :از دست دادن خرد، بر اثر هواى نفس و شهوت است .

۶۶۴.امام على عليه السلام :خردمندى با هواى نفسْ جمع نمى شود .

۶۶۵.امام على عليه السلام :با بودن شهوت ، خردى نيست .

۶۶۶.امام على عليه السلام :آنكه مالك شهوت خود نباشد، مالك خرد خويش نيست .

۶۶۷.امام على عليه السلام :هيچ خردمندى يى، به اندازه دشمنى با هواى نفس نيست .

۶۶۸.امام على عليه السلام :هواى نفس، بيدار است و خردْ در خواب .

۶ / ۲

گناه

۶۶۹.پيامبر صلى الله عليه و آله :آنكه مرتكب گناه شود ، عقل از او دورى گزيند و هرگز به سويش باز نگردد .

ر . ك : ص ۲۳۷ «آنچه بر خردمند حرام است ».


خردگرايي در قرآن و حديث
214

۶۶۰.عنه عليه السلامـ مِن كِتابِهِ لِشُـرَيحِ بنِ الحارِثِ قاضيهِ لَمّا بَلَغَهُ أنَّهُ ابتاعَ دارًا بِثَمانينَ دينارًا وكَتَبَ لَها كِتابًا وأشهَدَ فيهِ شُهودًا ، بَعدَ تَقريعِهِ وتَوبيخِهِ ـ: شَهِدَ عَلى ذلِكَ العَقلُ إذا خَرَجَ مِن أسرِ الهَوى وسَلِمَ مِن عَلائِقِ الدُّنيا ۱ .

۶۶۱.عنه عليه السلام :مَن عَشِقَ شَيئًا أعشى (أعمى) بَصَرَهُ وأمرَضَ قَلبَهُ ، فَهُوَ يَنظُرُ بِعَينٍ غَيرِ صَحيحَةٍ ، ويَسمَعُ بِاُذُنٍ غَيرِ سَميعَةٍ ، قَد خَرَقَتِ الشَّهَواتُ عَقلَهُ ، وأماتَتِ الدُّنيا قَلبَهُ ۲ .

۶۶۲.عنه عليه السلام :العَقلُ غِطاءٌ سَتيرٌ ، وَالفَضلُ جَمالٌ ظاهِرٌ ، فَاستُر خَلَلَ خُلُقِكَ بِفَضلِكَ ، وقاتِل هَواكَ بِعَقلِكَ ، تَسلَم لَكَ المَوَدَّةُ ، وتَظهَر لَكَ المَحَبَّةُ ۳ .

۶۶۳.عنه عليه السلام :ذَهابُ العَقلِ بَينَ الهَوى وَالشَّهوَةِ .

۶۶۴.عنه عليه السلام :لا يَجتَمِعُ العَقلُ وَالهَوى .

۶۶۵.عنه عليه السلام :لا عَقلَ مَعَ شَهوَةٍ .

۶۶۶.عنه عليه السلام :مَن لَم يَملِك شَهوَتَهُ لَم يَملِك عَقلَهُ ۴ .

۶۶۷.الإمام الباقر عليه السلام :لا عَقلَ كَمُخالَفَةِ الهَوى ۵ .

۶۶۸.الإمام الصادق عليه السلام :الهَوى يَقظانُ وَالعَقلُ نائِمٌ ۶ .

۶ / ۲

الذَّنب

۰.ـ رسول اللّه صلى الله عليه و آله :۶۶۹ مَن قارَفَ ذَنبًا فارَقَهُ عَقلٌ لا يَرجِعُ إلَيهِ أبَدًا ۷ .

1.نهج البلاغة : الكتاب ۳ ، الأمالي للصدوق : ۳۸۹ / ۵۰۱ ، روضة الواعظين : ۴۸۹ كلاهما عن شريح القاضي إلى قوله «الهوى» .

2.نهج البلاغة : الخطبة ۱۰۹ .

3.الكافي : ۱ / ۲۰ / ۱۳ عن سهل بن زياد رفعه .

4.(۷۵۱ ـ ) غرر الحكم : ۵۱۸۰ ، ۱۰۵۷۴ ، ۱۰۵۲۶ ، ۸۹۹۵ .

5.تحف العقول : ۲۸۶ .

6.الدرّة الباهرة : ۳۱ ، نزهة الناظر : ۱۱۳ / ۴۸ ، بحارالأنوار : ۷۸ / ۲۲۸ / ۱۰۵ .

7.المحجّة البيضاء : ۸ / ۱۶۰ .

  • نام منبع :
    خردگرايي در قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار و عبدالهادی مسعودی، ترجمه: مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1378
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4378
صفحه از 516
پرینت  ارسال به