147
خردگرايي در قرآن و حديث

۳۵۲.امام على عليه السلامـ در حكمتهاى منسوب به ايشان ـ: از سخن كسى خشنود مباش، مگر آنكه از كارش خشنود گردى ، و از كار كسى خشنود مباش ، مگر آنكه از خرد او راضى شوى ، و از خرد كسى راضى مباش مگر آنكه آزرم او را بپسندى ؛ چرا كه آدمى از بزرگوارى و پستى تركيب شده است . هرگاه آزرم قوى شود ، بزرگوارى تقويت شود و اگر حيا ضعيف شود ، پستى قوى گردد .

۳۵۳.امام على عليه السلامـ در حكمتهاى منسوب به ايشان ـ: ميزان خردمندى و مكارم اخلاقى ، عبارت است از : آبرودارى ، پاداش در برابر انجام واجبات ، انجام مستحبّات ، پايبندى به تعهّدات، و وفاى به عهد .

۳۵۴.امام حسن عليه السلام :آنكه خردمند نيست، با ادب نخواهد بود .

۳۵۵.امام حسن عليه السلامـ هنگامى كه درباره خردمندى از ايشان پرسيده شد ـ: [يعنى] غمها را جرعه جرعه نوشيدن تا به فرصتها دست يافتن .

۳۵۶.امام حسين عليه السلامـ هنگامى كه از ايشان درباره خردمندى پرسيده شد ـ: غمها را جرعه جرعه نوشيدن و با دشمنانْ مدارا كردن .

۳۵۷.امام صادق عليه السلام :نيكْ مردم دارى، دو سوم خردمندى است .

۳۵۸.امام صادق عليه السلام :خردمند ، خردمند نيست تا آنكه سه خصلت را در حد كمال، دارا شود : داد از خود ستاندن به گاه خشنودى و خشم ، خواستنِ براى ديگران، آنچه براى خود مى خواهد ، و بردبارى به خرج دادن، هنگام لغزش ديگران .

۳۵۹.امام صادق عليه السلام :كمترين خصلتهايى كه ميان بندگان تقسيم شده، عبارت است از : يقين ، قناعت ، شكيبايى و سپاسگزارى ، و آنچه همه اينها را براى آدمى كامل كند ، عقل است .

ر . ك : ص ۲۴۱ «آنچه سزاوارست براى خردمند » / ص ۱۷۹ «ويژگى هاى خردمندان» ص ۱۹۵ / ويژگى هاى خردمندان ؛ ص ۱۹۷ / ويژگى هاى خردمندان ؛ ص ۲۹۱ / اخلاق زشت .


خردگرايي در قرآن و حديث
146

۳۵۲.عنه عليه السلامـ فِي الحِكَمِ المَنسوبَةِ إلَيهِ ـ: لا تَرضَيَنَّ قَولَ أحَدٍ حَتّى تَرضى فِعلَهُ ، ولا تَرضَ فِعلَهُ حَتّى تَرضى عَقلَهُ ، ولا تَرضَ عَقلَهُ حَتّى تَرضى حَياءَهُ ، فَإِنَّ الإِنسانَ مَطبوعٌ عَلى كَرَمٍ ولُؤمٍ ، فَإِن قَوِيَ الحَياءُ عِندَهُ قَوِيَ الكَرَمُ ، وإن ضَعُفَ الحَياءُ قَوِيَ اللُّؤمُ .

۳۵۳.عنه عليه السلامـ فِي الحِكَمِ المَنسوبَةِ إلَيهِ ـ: إنَّ مِلاكَ العَقلِ ومَكارِمِ الأَخلاقِ : صَونُ العِرضِ ، وَالجَزاءُ بِالفَرضِ ، وَالأَخذُ بِالفَضلِ ، وَالوَفاءُ بِالعَهدِ ، وَالإِنجازُ لِلوَعدِ ۱ .

۳۵۴.الإمام الحسن عليه السلام :لا أدَبَ لِمَن لا عَقلَ لَهُ ۲ .

۳۵۵.عنه عليه السلامـ لَمّا سُئِلَ عَنِ العَقلِ ـ: التَّجَرُّعُ لِلغُصَّةِ حَتّى تُنالُ الفُرصَةُ ۳ .

۳۵۶.الإمام الحسين عليه السلامـ لَمّا سُئِلَ عَنِ العَقلِ ـ: التَّجَرُّعُ لِلغُصَّةِ ومُداهَنَةُ الأَعداءِ ۴ .

۳۵۷.الإمام الصادق عليه السلام :مُجامَلَةُ النّاسِ ثُلُثُ العَقلِ ۵ .

۳۵۸.عنه عليه السلام :لا يُعَدُّ العاقِلُ عاقِلاً حَتّى يَستَكمِلَ ثَلاثًا : إعطاءَ الحَقِّ مِن نَفسِهِ عَلى حالِ الرِّضا وَالغَضَبِ ، وأن يَرضى لِلنّاسِ ما يَرضى لِنَفسِهِ ، وَاستِعمالَ الحِلمِ عِندَ العَثرَةِ ۶ .

۳۵۹.عنه عليه السلام :لَم يُقَسَّم بَينَ العِبادِ أقَلُّ مِن خَمسٍ : اليَقينِ ، وَالقُنوعِ ، وَالصَّبرِ ، وَالشُّكرِ ، وَالَّذي يُكَمِّلُ لَهُ هذا كُلَّهُ العَقلُ ۷ .

1.(۴۲۴ ـ ) شرح نهج البلاغة : ۲۰ / ۳۱۰ / ۵۵۴ و ص ۲۶۷ / ۹۹ .

2.كشف الغمّة : ۲ / ۱۹۷ .

3.معاني الأخبار : ۲۴۰ / ۱ عن محمّد بن عبدالجبّار عن بعض أصحابنا رفعه .

4.معاني الأخبار: ۳۸۰ / ۷ ، الأمالي للصدوق: ۷۷۰ / ۱۰۴۲ عن أبي سعيد عقيصا ، وذكره أيضًا في: ۳۵۸ / ۴۴۱ عن الحسين بن خالد عن الإمام الرضا عليه السلام وزاد فيه «ومداراة الأصدقاء» ، المحاسن : ۱/۳۱۰/۶۱۶ عن الإمام الحسن عليه السلام ، روضه الواعظين : ۸ عن الإمام الرضا عليه السلام وأيضًا عن الإمام الحسن عليه السلام .

5.الكافي : ۲ / ۶۴۳ / ۲ عن سماعة .

6.تحف العقول : ۳۱۸ .

7.الخصال : ۲۸۵ / ۳۶ ، المحاسن : ۱ / ۳۰۶ / ۶۰۱ وفيه «لم يقسّم اللّه بين الناس شيئًا» بدل «لم يقسّم بين العباد» وكلاهما عن عبداللّه بن مسكان ، روضة الواعظين : ۷ .

  • نام منبع :
    خردگرايي در قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار و عبدالهادی مسعودی، ترجمه: مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1378
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 4440
صفحه از 516
پرینت  ارسال به