و فریب۱ و کذب۲ به کار رفته و حتی در سه آیه از آیات مذکور ایجاد آرزوها در دل آدمی از تصرفات و افعال شیطان۳ به شمار آمده است. این آیات نشانگر آن است که در تقابل امور دنیوی و اخروی، آرزوکردن امور دنیوی آنها را از مصادیق آرزوهای مذموم قرار خواهد داد.
فقط در دو آیه واژه «امل» و «تمنّی» در مفهومی نیکو یا غیرنکوهیده استعمال شده است که توضیح آنها در ادامه می‌آید:
۱. «(وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِک مِنْ رَسُولٍ وَ لا نَبِی إِلَّا إِذا تَمَنَّی أَلْقَی الشَّیطانُ فِی أُمْنِیتِهِ)؛ هیچ پیامبری را پیش از تو نفرستادیم مگر اینکه هر گاه آرزو می‌کرد (و طرحی برای پیشبرد اهداف الاهی خود می‌ریخت)، شیطان القائاتی در آن می‌کرد؛ اما خداوند القائات شیطان را از میان می‌برد، سپس آیات خود را استحکام می‌بخشید؛ و خداوند علیم و حکیم است» (حج: ۵۲). از این آیه استفاده می‌شود که اصل تصور وجود متعلَّق علاقه (تمنّی) در افراد، نکوهیده نیست؛ چراکه این کار به پیامبران نسبت داده شده است.
۲. «(الْمالُ وَالْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَالْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیرٌ عِنْدَ رَبِّک ثَواباً وَ خَیرٌ أَمَلاً)؛ مال و فرزند، زینت زندگی دنیا است؛ و باقیات صالحات
1.. (ینادُونَهُمْ أَ لَمْ نَکنْ مَعَکمْ قالُوا بَلی وَ لکنَّکمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَکمْ وَ تَرَبَّصْتُمْ وَارْتَبْتُمْ وَ غَرَّتْکمُ الْأَمانِی حَتَّی جاءَ أَمْرُ اللَّهِ وَ غَرَّکمْ بِاللَّهِ الْغَرُور) (حدید: ۱۴)؛ (ذَرْهُمْ یأْکلُوا وَ یتَمَتَّعُوا وَ یلْهِهِمُ الْأَمَلُ فَسَوْفَ یعْلَمُونَ) (حجر: ۳).
2.. نک.: طباطبایی، ۱۳۹۴: ۱/۲۱۵، ذیل تفسیر آیه ۷۸ سوره بقره: (وَ مِنْهُمْ أُمِّیونَ لَا یعْلَمُونَ الْکتَابَ إِلَّا أَمَانی‌َّ وَ إِنْ هُمْ إِلَّا یظُنُّون).
3.. (وَ لَأُضِلَّنَّهُمْ وَ لَأُمَنِّینَّهُمْ وَ لَآمُرَنَّهُمْ فَلَیبَتِّکنَّ آذانَ الْأَنْعامِ وَ لَآمُرَنَّهُمْ فَلَیغَیرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَ مَنْ یتَّخِذِ الشَّیطانَ وَلِیا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْراناً مُبیناً یعِدُهُمْ وَ یمَنِّیهِمْ وَ ما یعِدُهُمُ الشَّیطانُ إِلاَّ غُرُورا) (نساء: ۱۱۹ و ۱۲۰)؛ (وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِک مِنْ رَسُولٍ وَ لا نَبِی إِلاَّ إِذا تَمَنَّی أَلْقَی الشَّیطانُ فی أُمْنِیتِهِ فَینْسَخُ اللَّهُ ما یلْقِی الشَّیطانُ ثُمَّ یحْکمُ اللَّهُ آیاتِهِ وَاللَّهُ عَلیمٌ حَکیمٌ) (حج: ۵۲).
