آموزههای اسلام آنها را تشویق و توصیه میکنند۱ و رغبتهای ناپایا رغبتهایی هستند که بهخودیخود، آموزههای دین تشویقشان نمیکنند، بلکه باید در جهت هدف متعالی انسان تنظیم و جهتدهی۲ یا مهار۳ شوند.
در واقع، رغبتهای پایا رغبتهای نیکویی هستند که با سعادت آدمی پیوند خورده و در راستای کمال الاهی قرار گرفتهاند.۴ این رغبتها مصادیق متعددی دارند که انتظار میرود همه آنها با معیارهای عقلی رابطه داشته باشند،۵ اما برخی از آنها را میتوان از خلال منابع اسلامی شناسایی کرد:
1.. «عن امیر المؤمنین علیه السلام: لِلْمُؤْمِنِ عَقْلٌ وَفِی وَ حِلْمٌ مَرْضِی وَ رَغْبَةٌ فِی الْحَسَنَاتِ وَ فِرَارٌ مِنَ السَّیئَاتِ» (تمیمی آمدی، ۱۳۶۶: ۸۹، ح۱۵۶۴)؛ «و عنه علیه السلام: ینْبَغِی لِمَنْ عَرَفَ اللَّهَ سُبْحَانَهُ أَنْ یرْغَبَ فِیمَا لَدَیهِ» (همان: ۸۲، ح۱۲۹۲).
2.. «عن علی بن الحسین علیه السلام: وَارْزُقْنِی الرَّغْبَةَ فِی الْعَمَلِ لَک لِآخِرَتِی» (صحیفه سجادیه، مناجات ۲۲، ص۱۱۰)؛ «اللَّهُمَّ اجْعَلْ رَغْبَتِی فِی مَسْأَلَتِی مِثْلَ رَغْبَةِ أَوْلِیائِک فِی مَسَائِلِهِمْ» (صحیفه سجادیه، مناجات ۵۴، ص۲۶۲).
3.. «عن أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: الْمُؤْمِنُ لَهُ قُوَّةٌ فِی دِینٍ ... وَانْتِهَاءٌ فِی شَهْوَةٍ وَ وَرَعٌ فِی رَغْبَة» (کلینی، ۱۳۸۸: ۲/۲۲۶)؛ «عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام قَالَ: مَنْ مَلَک نَفْسَهُ إِذَا رَغِبَ وَ إِذَا رَهِبَ ... حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهُ عَلَی النَّار» (صدوق، ۱۴۱۳: ۴/۳۷۶).
4.. «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: وَ لَیسَ کلُّ مَنْ یحِبُّ أَنْ یصْنَعَ الْمَعْرُوفَ إِلَی النَّاسِ یصْنَعُهُ وَ لَیسَ کلُّ مَنْ یرْغَبُ فِیهِ یقْدِرُ عَلَیهِ وَ لَا کلُّ مَنْ یقْدِرُ عَلَیهِ یؤْذَنُ لَهُ فِیهِ فَإِذَا اجْتَمَعَتِ الرَّغْبَةُ وَالْقُدْرَةُ وَ الْإِذْنُ فَهُنَالِک تَمَّتِ السَّعَادَةُ لِلطَّالِبِ وَ الْمَطْلُوبِ إِلَیهِ» (کلینی، ۱۳۸۸: ۴/۲۶)؛ «عن علی بن الحسین علیه السلام: فَمَا هَکذَا کانَتْ سُنَّتُهُ فِی التَّوْبَةِ لِمَنْ کانَ قَبْلَنَا، لَقَدْ وَضَعَ عَنَّا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ، وَ لَمْ یکلِّفْنَا إِلَّا وُسْعاً ... فَالْهَالِک مِنَّا مَنْ هَلَک عَلَیهِ، وَالسَّعِیدُ مِنَّا مَنْ رَغِبَ إِلَیه» (صحیفه سجادیه، مناجات ۱، ص۳۲).
5.. «عن أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: اعْرِفُوا الْعَقْلَ وَ جُنْدَهُ وَالْجَهْلَ وَ جُنْدَه ...وَالزُّهْدُ وَ ضِدَّهُ الرَّغْبَة» (کلینی، ۱۳۸۸: ۱/۱۰)؛ «و عنه علیه السلام: لَیسَ بَینَ الْإِیمَانِ وَالْکفْرِ إِلَّا قِلَّةُ الْعَقْلِ قِیلَ وَ کیفَ ذَاک یا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَالَ إِنَّ الْعَبْدَ یرْفَعُ رَغْبَتَهُ إِلَی مَخْلُوقٍ فَلَوْ أَخْلَصَ نِیتَهُ لِلَّهِ لَأَتَاهُ الَّذِی یرِیدُ فِی أَسْرَعَ مِنْ ذَلِک» (کلینی، ۱۳۸۸: ۱/۱۰).