17
درآمدی بر روان‌شناسی آرزوها با رویکرد اسلامی

«خواست» است. برخی افراد متمایل‌اند «رغبت» را قوی‌تر و پرحرارت‌تر از «خواست» بدانند، اما بسیاری از محققان در اینجا بین این دو مفهوم تفاوت اصولی نمی‌بینند (اسکرودر، ۲۰۰۶: ۲).

«رغبت» را باید از «قصد» و «نیت» متمایز دانست. به گفته محققان، رغبت‌ها و مقاصد هر دو گرایش‌هایی در جهت موضوعاتی هستند که به آنها علاقه داریم، اما با هم تفاوت اساسی دارند. وقتی می‌گوییم شخص میل و رغبتی دارد منظورمان این نیست که او واقعاً قصد انجام‌دادن آن را دارد. ممکن است فرد مشتاق صلح جهانی باشد، ولی هیچ طرح و نقشه‌ای برای به‌اجراگذاشتن این میل نداشته باشد. همچنین، ممکن است فرد دوست داشته باشد بر سر مدیر خود داد بزند، هرچند او تصمیمی برای این کار نگرفته باشد (مالی و کیناب، ۲۰۰۱: ۴۶).

می‌توان گفت رغبت مقدمه شکل‌گیری قصد است. اگر رغبت‌های فرد از محتواهای متنوع و متفاوت به محتوای مربوط به انجام‌دادن کار خاصی معطوف شود و فرد، استدلال مشخصی برای به‌انجام‌رساندن آن داشته باشد و البته تعهد و ضمانتی نیز برای اجرای آن در ذهن خود مشخص کند، رغبت به قصد تبدیل شده است (همان: ۴۷).

رغبت‌ها از نیازها نیز متمایزند. ما می‌توانیم به چیزهایی رغبت پیدا کنیم که بدان نیاز نداریم، مثلاً خوراکیِ خوشمزه ولی غیرلازم، و به چیزهایی نیاز داشته باشیم که بدان رغبت پیدا نکنیم، مثلاً ترک سرگرمی خطرناک. البته تردیدی نیست که ما به بیشتر چیزهایی که نیاز داریم، راغبیم اما همیشه نیازها و رغبت‌ها کاملاً با هم هماهنگ نیستند (اسکرودر، ۲۰۰۶: ۲).


درآمدی بر روان‌شناسی آرزوها با رویکرد اسلامی
16

چیستی ماهیت رغبت‌ها دقیقاً روشن نیست. طبق بررسی‌ها می‌توان گفت آثار فلسفی، تحقیقات روان‌شناسی و دانش شناختی هر یک به‌ گونه‌ای به مفهوم‌شناسی رغبت پرداخته‌اند. به گفته برخی فیلسوفان (اسکرودر۱، ۲۰۰۶: ۱) رغبت‌ها ما را به سمت عمل‌کردن سوق می‌دهند، در ما کشش ایجاد می‌کنند، ما با دست‌یابی به آنها لذت می‌بریم و با ناکام‌شدن از آنها دچار غم و اندوه می‌شویم. به اعتقاد روان‌شناسان (هافمن و دیگران، ۲۰۱۲)، رغبت‌ها از لحاظ شدت و ضعف متفاوت‌اند. از این‌رو قدرت انگیزشی‌شان هم متفاوت است؛ و تعارض‌داشتن یا نداشتن آنها با ارزش‌ها و اهداف فرد کاملاً محتمل است.

برای فهم بهتر ماهیت رغبت و ارتباط آن با بحث آرزوها باید برخی تمایزها بین این مفهوم و مفاهیمی چون «خواست»، «قصد»،۲ «نیت»،۳ «نیاز»،۴ و «لذت»۵ روشن شود.

۱. ۱. تمایز رغبت از مفاهیم متناظر

در اصطلاحات روزمره، «رغبت» به معنای خواستن چیزی یا انجام‌دادن کاری است. از این‌رو این مفهوم تمایز روشنی از مفهوم «خواستن» ندارد. عموم پژوهشگرانِ مباحث فلسفی معتقدند «رغبت» کم‌وبیش هم‌معنای

1.. Schroeder, T.

2.. intention

3.. intent

4.. need

5.. pleasure

  • نام منبع :
    درآمدی بر روان‌شناسی آرزوها با رویکرد اسلامی
    سایر پدیدآورندگان :
    حمید رفیعی هنر
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 859
صفحه از 157
پرینت  ارسال به