15
درآمدی بر روان‌شناسی آرزوها با رویکرد اسلامی

فصل اول: مفهوم‌شناسی آرزو

در این فصل ابتدا دو مفهوم «رغبت» و «آرزو» و حالات منتج از آن را در منابع روان‌شناختی مطالعه می‌کنیم. سپس بحث میل و رغبت در آموزه‌های اسلامی و انواع آن را بررسی می‌کنیم و در انتها دو مفهوم «امل» و «مُنیه» و تفاوت‌های آنها را تبیین لغوی خواهیم کرد.

۱. رغبت در روان‌شناسی

رغبت۱ در زبان انگلیسی با کلماتی چون «آرزو»۲ و «امید»۳ و «خواست»۴ همراه شده است (مالی و کیناب،۵ ۲۰۰۱: ۴۵) و به ‌نظر می‌رسد از ‌لحاظ منطقی، رغبت جنس مفاهیم مذکور بوده و مَقسم آنها به ‌شمار می‌آید. بنابراین، مناسب است قبل از ورود به بحث آرزوها، با نگاهی روان‌شناختی مفهوم رغبت را به‌اجمال بررسی کنیم.

1.. در آثار فارسی معمولاً desire را به «میل» ترجمه کرده‌اند اما به ‌نظر می‌رسد با توجه به مفهوم‌شناسی «رغبت» در لغت عربی و تفاوت ظریف آن با «میل»، ترجمه دقیق‌تر این اصطلاح، رغبت باشد. هرچند ما در اینجا مفهوم میل و رغبت را به یک معنا تلقی کرده‌ایم.

2.. wish

3.. hope

4.. wanting

5.. Malle, B. F.; Knobe, J.


درآمدی بر روان‌شناسی آرزوها با رویکرد اسلامی
14

لازم به ذکر است که کتاب حاضر در تبیین آرزوها در منابع اسلامی عملاً دومین اثر منتشر شده در این زمینه در پژوهشگاه قرآن و حدیث است. پیش از این، کتاب ارزشمند «فرهنگ‌نامه آرزو» تألیف آیت الله محمدی ری‌شهری (زید عزّه) با همکاری حجت الاسلام سیدمحمد کاظم طباطبایی به رشته تحریر درآمده بود که در واقع یکی از مدخل‌های دانشنامه «میزان الحکمه» است که در سال ۱۳۸۵ به‌صورت مستقل چاپ شده است. در این فرهنگ‌نامه مسائل مهمی چون نقش آرزوها در زندگی، فواید کوتاه کردن آرزوها، خطر آرزوهای طولانی از منظر قرآن و حدیث مورد بررسی قرار گرفته است. با این حال، این فرهنگ‌نامه مبنای کتاب درآمدی بر روان‌شناسی آرزوها با نگرش اسلامی (کتاب حاضر) نبوده است؛ چرا که در کتاب حاضر اساساً روایاتِ کتب حدیثی معروف به درجه «الف» و «ب» بیشتر مورد توجه قرار گرفته؛ روایات، مستقیماً از کتب حدیثی مذکور اخذ شده، لغت‌شناسی واژه‌ها به‌طور مستقل و متفاوت از فرهنگ‌نامه آرزو مورد بررسی قرار گرفته؛ و نحوه ورود، دسته‌بندی، و تحلیل مباحث، متفاوت از فرهنگ‌نامه مذکور بوده است. با این حال در تألیف کتاب حاضر در کنار منابع دیگر، این فرهنگ‌نامه نیز مورد توجه قرار گرفته و در فهرست منابع از آن نام برده شده است.

بدیهی است که تبیین مدل نظری امل، علاوه ‌بر طرح نظریه متعالی اسلام در زمینه یکی از مفاهیم روان‌شناختی و پیشبرد تدوین دانش «روان‌شناسی اسلامی» فهم ما را در تعیین نقش این مفهوم ارتقا می‌دهد و فعالیت پژوهشگران را برای طراحی مداخله‌های روان‌شناختی تسهیل می‌‌کند و افراد را در مقابله با تنش‌ها، هویت‌یابی، پیشرفت و شخصیت متعالی اسلامی یاری خواهد کرد.

  • نام منبع :
    درآمدی بر روان‌شناسی آرزوها با رویکرد اسلامی
    سایر پدیدآورندگان :
    حمید رفیعی هنر
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 277
صفحه از 157
پرینت  ارسال به