تبیین فواید «عمل» برخلاف آرزوهای شکلیافته در روند زمانی که فرد مبتلا به امل شده است، آن حضرت فرمودند: «أَلَا وَ إِنَّکمْ فِی أَیامِ أَمَلٍ مِنْ وَرَائِهِ أَجَلٌ فَمَنْ عَمِلَ فِی أَیامِ أَمَلِهِ قَبْلَ حُضُورِ أَجَلِهِ فَقَدْ نَفَعَهُ عَمَلُهُ وَ لَمْ یضْرُرْهُ أَجَلُهُ وَ مَنْ قَصَّرَ فِی أَیامِ أَمَلِهِ قَبْلَ حُضُورِ أَجَلِهِ فَقَدْ خَسِرَ عَمَلُهُ وَ ضَرَّهُ أَجَلُهُ»؛ «آگاه باشید که شما در روزگاری از آرزو هستید که پشت سر آن مرگ است، پس هر که قبل از فرارسیدن مرگش در روزگار آرزویش به عمل روی آورد، همانا عمل او برایش منفعت خواهد داشت و مرگش به او ضرری نمیرساند و کسی که در روزگار آرزویش قبل از فرارسیدن مرگش (از عمل صالح) کوتاهی کند، عملش او را نابود کرده و مرگش به او ضرر میرساند» (نهجالبلاغه، ص۷۱، خطبه ۲۸).
از اینرو امام سجاد علیه السلام انجامدادن عمل راستین را ابزار کوتاهکردن آرزو برمیشمرند: «وَاکفِنَا طُولَ الْأَمَلِ، وَ قَصِّرْهُ عَنَّا بِصِدْقِ الْعَمَلِ»؛ «(خدایا) ما را از درازی آرزو نگه دار و با راستی عمل آن را در ما کوتاه گردان» (صحیفه سجادیه، ص۱۷۲، دعاء ۴۰).
۲. یاد مرگ
یکی از سازوکارهای مؤثر رفتاری در عرصه کوتاهکردن آمال و آرزوهای غیرمنطقیِ دنیوی یادکردن از مرگ و پایان زندگی دنیوی است. در روایات متعددی درباره فراموشی مرگ به واسطه افراط در آرزوهای دنیوی هشدار داده شده است: «فَلَا یلْهِینَّکمُ الْأَمَلُ وَ لَا یطُولَنَّ عَلَیکمُ الْأَجَلُ فَإِنَّمَا أَهْلَک مَنْ کانَ قَبْلَکمْ أَمَدُ أَمَلِهِمْ»؛ «مبادا آرزو شما را مشغول به امور بیارزش کند و مبادا