111
درآمدی بر روان‌شناسی آرزوها با رویکرد اسلامی

شخص می‌چشد. عنصر شناختی که غالباً با عنوان «رضایت» بیان می‌شود، متضمن ارزیابی یا قضاوت از «فاصله بین آرزو و پیشرفت» است که افراد آن را ادراک می‌کنند. وقتی این فرآیندِ ارزیابی در خصوص زندگی همچون یک کل۱ انجام گیرد، اصطلاح «رضایت زندگی»،۲ یا «رضایت از زندگی»۳ به ‌کار گرفته می‌شود (پاووت و دینر،۴ ۲۰۱۳: ۱۳۵). با این نگاه، رضایتِ زندگی در دامنه‌ای از تحقق۵ تا محرومیت۶ کشانده می‌شود (ویترز، ۲۰۱۳: ۲۳۴).

با این‌ حال به ‌نظر می‌رسد آرزوهای افراد حدّ مشخصی ندارند. ما از سویی با محدودیت پردازش اطلاعات در انسان‌ها و از سوی دیگر با دنیایی پیچیده و در حال تغییر مواجهیم. از این‌رو تصور مجموعه ثابتی از آرزوها، نمی‌تواند کارکرد مناسبی برای افراد داشته باشد (ویترز، ۲۰۱۳: ۲۳۴). لذا انسان‌ها دائماً «آرزوهای بزرگ»۷ در سر می‌پرورانند، اما آیا همواره آرزوهای بزرگ تحقق‌بخش پیشرفت‌ها و موفقیت‌ها و از قِبل آن، پیش‌بینی‌کننده رضایت از زندگی خواهد بود؟

در واقع، مسئله نقش آرزوهای بزرگ در رضایت از زندگی، شادکامی، و بهزیستیِ افراد از مسائلی است که در دهه‌های گذشته توجه روان‌شناسان را به خود جلب کرد است.

1.. whole

2.. life satisfaction

3.. satisfaction with life

4.. Pavot, W.; Diener, E.

5.. fulfillment

6.. deprivation

7.. high aspiration


درآمدی بر روان‌شناسی آرزوها با رویکرد اسلامی
110

هستی‌بخش الهی دور شده است: «یا مُوسَی لَا یطُولُ فِی الدُّنْیا أَمَلُک فَیقْسُوَ لِذَلِک قَلْبُک وَ قَاسِی الْقَلْبِ مِنِّی بَعِید»؛ «ای موسی، نکند در دنیا آرزویت طولانی شود که دلت سخت خواهد شد و سنگ‌دل از من دور می‌افتد» (کلینی، ۱۳۸۸: ۸/۴۲).

البته مفاهیمی چون «ولایت» و «شقاوت» را می‌توان جزء سازه‌های خاص «روان‌شناسی اسلامی» دانست و روان‌شناسیِ سکولار حاکم بر دنیای مدرن تا زمانی که نگاه صرفاً مادی به انسان داشته باشد، از درک چنین مفاهیمی عاجز خواهد بود.

۲. رابطه آرزوهای بزرگ و رضایت از زندگی

رضایت از زندگی بارزترین مفهوم ارزیابی‌کننده در تحقیقات شادکامی به ‌شمار می‌آید. از لحاظ سنتی، منظور از این اصطلاح عبارت است از مقایسه منطقی بین آنچه افراد دارند با آنچه آنها فکر می‌کنند مستحق آن بوده‌اند، انتظار آن را داشته‌اند، یا به‌ طور معقول آرزوی آن را دارند (ویترز،۱ ۲۰۱۳: ۲۳۴).

در واقع، مفهوم «رضایت از زندگی» یکی از عناصر تشکیل‌دهنده سازه بهزیستی فاعلی۲ است. محققان مختلف گفته‌اند بهزیستی فاعلی از دو جنبه عاطفی و شناختی تشکیل شده است. عنصر عاطفی متضمن احساسات مثبت و منفی افراد است که تعادل نسبی آنها، تعیین‌کننده سطح کلی لذتی است که

1.. Vitters, J.

2.. subjective wellbeing

  • نام منبع :
    درآمدی بر روان‌شناسی آرزوها با رویکرد اسلامی
    سایر پدیدآورندگان :
    حمید رفیعی هنر
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 314
صفحه از 157
پرینت  ارسال به