فَاکذِبُوا الْأَمَلَ»؛ «بندگان خدا بدانید حتماً آرزو، وعده را دروغ می‌شمارد، پس شما آرزوها را دروغ بشمارید» (ابن‌شعبه حرانی، ۱۴۰۴: ۱۴۹).
الف. شقاوت: پیامد عاطفی‌رفتاری انکار قطعیات
همان‌طور که گفته شد، هر یک از پیامدهای شناختی طول امل، خود منجر به پیامدهای عاطفی و رفتاری و شناختی دیگری نیز می‌شود. از اینرو شاید بتوان رهاوردِ شوم انکار قطعیات را مبتلا شدن به «شقاوت» دانست. تلخ‌ترین پیامد عاطفیِ «انکار واقعیات» شقاوت است؛ حالتی که در منطق اسلامی فرد از تحت ولایت «الله» جلّ جلاله خارج شده، به ولایت شیطان درمی‌آید. رسول خدا صلی الله علیه و اله فرمودند: «إِذَا اسْتَحَقَّتْ وَلَایةُ اللَّهِ وَالسَّعَادَةُ جَاءَ الْأَجَلُ بَینَ الْعَینَینِ وَ ذَهَبَ الْأَمَلُ وَرَاءَ الظَّهْرِ وَ إِذَا اسْتَحَقَّتْ وَلَایةُ الشَّیطَانِ وَالشَّقَاوَةُ جَاءَ الْأَمَلُ بَینَ الْعَینَینِ وَ ذَهَبَ الْأَجَلُ وَرَاءَ الظَّهْر»؛ «هنگامی که (انسان) مستحق ولایت الهی و سعادت شود، مرگ در جلوی چشمان او می‌آید و آرزو در پشت سرش قرار می‌گیرد و هنگامی که مستحق ولایت شیطان و شقاوت شود، آرزو در جلوی چشمانش قرار گرفته و (یاد) مرگ به پشت سر او می‌رود» (کلینی، ۱۳۸۸: ۳/۲۵۰).
در روایت دیگری از رسول خدا صلی الله علیه و اله آمده است: «أَرْبَعُ خِصَالٍ مِنَ الشَّقَاوَةِ جُمُودُ الْعَینِ وَ قَسَاوَةُ الْقَلْبِ وَ بُعْدُ الْأَمَلِ وَ حُبُّ الْبَقَاء»؛ «چهار ویژگی از (نشانه‌های) شقاوت است: خشکی چشم و سنگ‌دلی و گستردگی آرزو و عشق ماندن (در دنیا)» (صدوق، ۱۴۱۳: ۴/۳۶۰).
از اینرو در منطق اسلام انسان شقی، انسان سنگ‌دلی است که از منبع
