اساس معیار درجهبندی مذکور درجه «الف» را دارند و شامل چهارده عنوان کتاب هستند. دیگر کتب روایی بر اساس معیار مذکور در درجه «ب» با رتبههای یک تا سه قرار دارند و شامل بیست عنوان کتاب است. البته محقق گاه برای تأیید برداشت خود از روایات منقول در کتب درجه «ج» نیز استفاده کرده است.
در جستوجوی مشتقات اسمی و فعلی واژه «امل» و «امنیه» در کتب مذکور، متوجه همراهی این مشتقات با مفهوم «رجا» میشویم که گاه از هممعنایی دو مفهوم مذکور حکایت میکند و گاهی هم نشان از تفاوت معنایی دارد. برای تبیین این ناهمخوانی اولیه رابطه «امل» و «رجا» را بررسی میکنیم.
۱. ۲. ۱. رابطه امل و رجا در روایات
از کتب کلینی و صدوق مجموعاً به چهارده روایت دست یافتهایم که در آنها دو مفهوم «امل» و «رجا» همراه هم به کار رفتهاند. ابتدا به چند نمونه از آنها اشاره میکنیم:
سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یقُولُ: مَنْ تَعَلَّقَ قَلْبُهُ بِالدُّنْیا تَعَلَّقَ قَلْبُهُ بِثَلَاثِ خِصَالٍ هَمٍّ لَا یفْنَی وَ أَمَلٍ لَا یدْرَک وَ رَجَاءٍ لَا ینَالُ؛
۰.امام صادق علیه السلام فرمود هر کس دلبسته دنیا شود، دل او وابسته به سه خصلت میشود: همّی ازبیننرفتنی، آرزویی درکنشدنی، و امیدی دستنایافتنی (کلینی، ۱۳۸۸: ۲/۳۱۵).
در این روایت، امل خصلتی متفاوت با رجا دانسته شده است.