خصوص حقیقت دنیا و روان آدمی است۱ که پیش‌تر به آنها به عنوان منشأ شکل‌گیری دلبستگی‌ها اشاره شد.
۳. ۲. ۲. سازوکار شناختی
بر پایه منابع روایی، سازوکارهایی را می‌توان طراحی کرد که به تقویت و کنترل و تغییر شناخت افراد به منظور تعدیل آرزوها توجه میکند. این سازوکارها متنوع‌اند و آنها را می‌توان در انواع مختلفی دسته‌بندی کرد:
۱. حقیقت‌شناسی امل
شاید اولین موضوعی که فرد با درک و شناخت آن قادر به قصرالامل خواهد شد، شناخت ماهیتِ واقعی آرزوها است. روایاتی که تا به اینجا، به‌خصوص از منظر اجتنابی، درباره‌شان بحث شد، خود به نوعی این ماهیت را آشکار میکند. وقتی فرد بر اساس آموزه‌های وحیانی ماهیت امل (با منظر اجتنابی) را کالبدشکافی کرد، به چهره واقعی آن پی خواهد برد و مفتون جلوه‌گری‌های ظاهری آن نخواهد شد.
همان‌گونه که قبلاً اشاره شد، خاصیت این‌گونه آمال فریبگری،۲
1.. «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام (قَالَ الله عزّوجل): یا مُوسَی إِنَّ عِبَادِی الصَّالِحِینَ زَهِدُوا فِی الدُّنْیا بِقَدْرِ عِلْمِهِمْ وَ سَائِرَ الْخَلْقِ رَغِبُوا فیها بِقَدْرِ جَهْلِهِمْ» (کلینی، ۱۳۸۸: ۲/۳۱۷)؛ «قال علی علیه السلام: الْعَاقِلُ مَنْ یزْهَدُ فِیمَا یرْغَبُ فِیهِ الْجَاهِلُ» (تمیمی آمدی، ۱۳۶۶: ۲۷۵، ح۶۰۵۲).
2.. (ینادُونَهُمْ أَ لَمْ نَکنْ مَعَکمْ قالُوا بَلی وَ لکنَّکمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَکمْ وَ تَرَبَّصْتُمْ وَارْتَبْتُمْ وَ غَرَّتْکمُ الْأَمانِی حَتَّی جاءَ أَمْرُ اللَّهِ وَ غَرَّکمْ بِاللَّهِ الْغَرُور) (حدید: ۱۴)؛ (ذَرْهُمْ یأْکلُوا وَ یتَمَتَّعُوا وَ یلْهِهِمُ الْأَمَلُ فَسَوْفَ یعْلَمُونَ) (حجر: ۳).
