ادیان ابراهیمی است، و اگر علاقه‎مند به تحول در این شاخه علوم قرآنی هستیم، ناگزیریم از تجربیات دیگران استفاده کنیم. آن‎گاه کار گروهی به معنای واقعی کلمه، یعنی همکاری متخصصان گرایش‏های مختلف در موضوع مشترک محقق خواهد شد؛ اما در وضعیت موجود، تلقی رایج از کارِ گروهی، به طور خاص در موضوعات علوم قرآنی، همکاری پژوهشگران یک گرایش با انگیزه‏ها، اهداف مشترک و توانایی‏های یک‎سان است که نمی‏توان نوآوری مطلوبی را از آن انتظار داشت. از سوی دیگر، در سایه توجه به این زبان‎ها، محدودیت‏های میراث لغوی نمایان می‏شود و با شناخت ضعف‏ها و آسیب‏های این منابع، از تکرار آنها در پژوهش‏های بعدی جلوگیری خواهد شد.

به نظر می‏رسد از ضروری‏ترين اقدامات ممکن، راه‏اندازی رشته زبان‎های سامی در برخی دانشکده‏های علوم قرآنی است. تدوين سرفصل‏هايی برای زبان‎های باستانی، مانند سريانی، عبری، آرامی، حبشی، يونانی، أکدی، با رويکرد فهم عميق زبان عربی، روحی تازه در اين شاخه از علوم قرآنی خواهد دمید. به اميد آن روز!

جفری ایجاد نکرد. علت آن روشن است: پیچیده و دشوار بودن ریشه‏شناسی نوین نسبت به دیگر شاخه‏های علوم قرآنی مانند مکاتب تفسیری، تاریخ قرآن، تفسیر اثری، تاریخ تفسیر، اختلاف ‏قرائات و موضوعاتی از این دست. پُرواضح است که برخورد علمی (نه ایدئولوژیکی) با این دست پژوهش‏های غربیان، منوط به کسب برخی توانایی‏هاست، که آشنایی عمیق با زبان‎های سامی از جمله آنهاست. اساساً نمی‎توان تنها با تکیه بر میراث لغوی، مواجهه مناسبی با مطالعات نوین زبان‏شناسی داشت. صرف‎نظر از برخی تک‎نگاری‏ها در قالب مقاله،^۱ که در اثر علاقه شخصی نويسندگان آنها به فراگيری زبان‎های سامی بوده، پژوهش کلانی در این حوزه صورت نگرفته است. گویی جامعه علمی ما نسبت به کتاب جفری، و يا حتی اثر لوکزنبرگ، قرائت آرامی ـ سریانی از قرآن^۲ موضع سکوت اختیار کرده و یا غیرمستقیم آرای ايشان را پذیرفته است.

نباید از نظر دور داشت که در غرب، دانشکده‏های مرتبط با مطالعات کتاب مقدس، بستر شکوفایی و تبلور زبان‎های سامی بوده است. این رشته با همه گرایش‏هایش (أکدی، اوگاریت، حبشی، سریانی و...) در پیوند ناگسستی با متون