منابع اصلی اسماء و صفات
هدف از معرفی منابع در این بخش، شناخت دستگاه فکری حاکم بر اندیشه نویسندگان در فهم و تفسیر چیستی اسمای الهی و جایگاه آن است. این نظریههای بنیادین در تفسیر گزارهها و قضایای توحیدی به عنوان پیش فرضهای بحث در اندیشه صاحبان آثار شناخته میشود. معرفت، امکان یا چگونگی حاصل شدن آن برای انسان و نسبت میان عقل و نقل را میتوان از جمله مباحث مهم در این زمینه دانست.
در میان هر یک از گروههای فکری رایج در دنیای اسلام میتوان به آثار و شخصیتهایی اشاره نمود که تفسیر ایشان از چیستی و جایگاه اسماء و صفات نقش مهمی در ساخت اندیشه کلامی ایشان داشته است. بهعلاوه تمایزها و تطور تاریخی رویکرد به مسئله و تبیین آن نیز از این رهگذر روشن خواهد شد.
در میان معتزله، آرای ابن الملاحمی و فخر رازی میتواند نمایی از اندیشه معتزله و تطورات آن را نشان دهد. ابن الملاحمی الخوارزمی، پیرو اندیشهها و آموزههای کلامی ابوالحسین بصری است و این دستگاه کلامی نظرات انتقادی نسبت بهاندیشه بهشمیان و نماینده ایشان در این دوره یعنی قاضی عبدالجبار همدانی (متوفای ۴۱۵ ه. ق) داشته است؛ علاوه بر آن نقد ابن سینا (متوفای ۴۲۸ ه. ق) و حتی ابوحامد غزالی (متوفای۵۰۵ ه. ق) نیز در آثار وی قابل مشاهده است.۱