فخر رازی (متوفای ۶۰۶ه‍. ق) احکام عمومی صفات الهی را در چهار گزاره خلاصه می‏کند:

۱. صفات هفت‏گانه (علم، قدرت، حیات، سمع، بصر، کلام، اراده) زائد بر ذات هستند؛

۲. صفات قائم به ذات هستند؛

۳. همه صفات قدیم هستند؛

۴. اسامی مشتق از صفات و صادق ازلی و ابدی هستند.^۱

او معتقد است حیات و قدرت را هیچ‏کس حادث نمی‏داند و تنها اقوالی پیرامون حدوث علم و اراده وجود دارد که به رد آن می‏پردازد. غزالی و فخر اسم، مسمی و تسمیه را سه امر متباین و متغایر می‏دانند؛^۲ غزالی درک اسمای الهی را نزد مقربان به مکاشفه، شوق اتصاف به صفات حق و سعی و کوشش می‏داند، در حالی که در نزد اهل ظاهر با سمع و لغت و فهم الفاظ و تصدیق ثبوت است؛ تأکید غزالی در مسئله اسماء و صفات بر اشتراک لفظی است.^۳ فخر رازی قدیم نبودن صفات را با دو محذور محل حوادث بودن ذات خداوند و متصف بودن خدا به صفتی که قائم به ذاتش نیست مواجه می‏بیند،^۴ در عین حال وی بر این باور است هنگامی که خداوند به انسان امر می‏کند (وَ ٱذْكُرِ ٱسْمَ رَبِّكَ)^۵ اشاره به این مطلب است که تنها ابزاری که انسان می‏تواند با آن به معرفت پیدا کند به واسطه معرفت اسماء و صفات خداوند است و معرفت

۲. نفی صفات با قرائت کلبی، چرا که او معتقد است «لیس للّٰه فی الحقیقة صفة»؛

۳. توصیف خداوند به امور حادث.

ماتریدی نیز مانند بسیاری از معاصران خود، محور کلامش را بر صفت کلام متمرکز کرده، اما تصریح می‏کند که خداوند بذاته رحمن و رحیم و خالق است که به نوبه خود به صفات ذات و فعل توسعه یافته است. در عین حال اینکه صفات، خلقی از مخلوقات باشد را نفی نمی‏کند اما این تعارض اولیه (بذاته دانستن صفات در عین مخلوق بودن آن) در کلام او با توجه به تقسیم توقف در مورد صفات الهی به «عن علم» و «عن جهل» قابل حل است، وی توقف در مورد صفات الهی را فقط در مورد توقف «عن علم» جایز می‏داند و توقف در مورد صفات به اینکه گفته شود «لیس هو اللّٰه و لاغیره» را قبول داشته و مخل به شناخت خدا نمی‏داند.^۱

ابوالثناء حنفی (متوفای قرن ششم) با برداشتی غلط از عبارت «لاهو و لاغیره»، صفات را مانند یکی از دسته ده تایی می‏داند و حدوث صفات را مساوی با محل حوادث بودن ذات معرفی می‏کند.^۲

غزالی معرفت به اسماء و صفات الهی را ابهامی و تشبیهی می‏داند و معتقد است معرفت حقیقی خدا برای غیر، محال است.^۳ برخی معتقدند طبق نظر غزالی هرگز نمی‏توان برای خداوند وصف یا خصلتی را اثبات نمود که نمونه یا نشانه‏ای از آن در انسان متحقق نیست؛^۴ این بدان جهت است که وی بر نفی تنزیه محض و سلب تشبیه کلی پافشاری می‏کند.