خدا به آن علم ندارد؛^۱ امّا قیصری این اسم را متعلق به اکوان نمی‏داند گرچه همو و فناری بر این باورند که اسم مستأثر را غیر خدا نمی‏داند و این اسم به مقام غیب الهویه برمی‏گردد.^۲ این مقام در اندیشه عرفانی، در رتبه‏ای پیش از مقام واحدیت که مقام اسماء و صفات خوانده می‏شود، قرار دارد و سخن از حدوث در آن راه ندارد و همانند ذات قدیم تصور می‏شود.

این اسم در روایات نیز قابل پی‏جویی است، می‏توان ادعا کرد اسم مستأثر برآمده از دعایی از امام صادق علیه السلام است که می‏فرماید: «اللهم إني أسألك بكل اسم هو لك أنزلته في كتابك أو علمته أحدا من خلقك أو استأثرت‏ به في علم الغيب عندك».^۳‏

باور محدثان نخستین امامیه مانند صفار و کلینی و نیز متأخران همچون شارحان کافی، فیض و مجلسی بر آن است که مقصود از این اسم، همان اسم اعظم است که کارکردی خاص برای صاحبانش به همراه دارد.^۴

حدوث و کارکرد اسماء در نگاه سلفی - وهابی

الهیات سلبی نزد سلفیه جایگاهی ندارد و تکیه اصلی ایشان بر صفات کمالی است که در شریعت وارد شده است. به باور شهرستانی جماعت زیادی از

وسیله صور همه اشیاء و حتی مسمای این اسماء را بنگرد. ^۱

این نکته در بیان ملاهادی سبزواری با بیانی عرفانی مشاهده می‏شود؛ به باور ایشان بالاترین مرتبه فیض اقدس در انسان کامل محقق می‏شود که از بالاترین مراتب وجودی بهره‏مند است. وی ضمن تقسیم مراتب وجود به شش مرتبه معتقد است مرتبه ششم کون جامع است. وی می‏نویسد:

مرتبه کون جامع کل و «حضرة الخلیفة» و «مرآة الحضرة الالهیة» و «مجلی المرتبة الواحدیة» زیرا که مظهر ذات به جمیع اسماء حسنی «انسان کامل» است (وَ عَلَّمَ ءَادَمَ ٱلْأَسْمَاءَ كُلَّهَا). و گاه او را «مرآت حضرتین» گویند، أعنی حضرتی «الوجوب» و «الامکان» و گاه «مستوی الاسم الاعظم».^۲

از آنجا که در این اندیشه، انسان کامل به عنوان کون جامع معرفی می‏شود، سلوک انسان کامل باعث می‏شود که او پس از مظهر شدن برای اسمای ظاهر، مظهر اسمای باطن نیز شود؛ به این ترتیب مظهر کامل و مرآت تام برای ظهور جمیع کمالات از غیب به حقیقت انسان کامل متحقق می‏شود.^۳ این عبارات نشان می‏دهد در منظومه عرفانی تمام اسمای لفظی به اسم تکوینی و انسان کامل برمی‏گردد.

جدای از مصداق اسم مستأثر، نسبت این اسم با ذات خداوند و میزان بهره‏مندی از آن بحث دیگری در میان عرفاست.

قونوی اسم مستأثر را ذات احدی مطلق و بدون تعین می‏داند و اطلاق اسم بر آن را به نوعی مسامحه قلمداد می‏کند. فناری برای اسم مستأثر همانند سایر اسماء، اثری قائل است که آن نیز مستأثر بوده و سرّ وجودی است که غیر از