۱۲. کارکرد اسمای الهی در ادعیه اهل سنت
گرچه حجم اندک ادعیه در منابع روایی اهل سنت قابل مقایسه با منابع شیعی نیست، اما به اختصار به برخی ادعیه مأثور اهل سنت نیز اشاره خواهیم کرد. دعای به اسمای حسنای الهی در کتاب بخاری باب مستقلی را به خود اختصاص داده است۱ و ابن ماجه نیز بابی را تحت عنوان «باب اسم اللّٰه الاعظم» منعقد نموده است.۲ در روایتی نیز درخواست عایشه از پیامبر صلی الله علیه و اله برای تعلیم اسم اعظم خداوند و نیز اثر خاص آن (استجابت قطعی دعا) آمده است.۳
بررسی سه گزارش اصلی در روایات اهل سنت، وجود کارکرد خاص اسمای الهی در ادعیه را نشان میدهد.
الف - در دو روایت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله که در صحیحین، مسند احمد، سنن ابن داود و سنن ترمذی دعای ایشان هنگام رفتن به بستر خواب آمده است. در این روایات ایشان عبارت «باسمک اللهم وضعت جنبی و بک ارفعه» و «اللهم باسمک احیا و باسمک اموت» را فرمودهاند.۴
از آنجا که این عبارات در مهمترین منابع حدیثی اهل سنت آمده است، توجه شارحان این منابع را به خود جلب کرده است.
ابن حجر در شرح خود بر بخاری سه احتمال را در توجیح این عبارت مطرح
1.. بخاری، صحیح بخاری، ج۸، ص۱۶۹.
2.. قزوینی، سنن ابن ماجة، ج۵، ص۲۴.
3.. همان، ص۲۷، ح ۳۸۵۹.
4.. بخاری، صحیح بخاری، ج۶، ص۱۵۰ و ج۷، ص۱۴۷ و ص۱۴۹ و ص۱۵۰؛ نیشابوری، صحیح مسلم، ج۴، ص۲۰۸۳، ح۲۷۱۱؛ ابن حنبل، مسند احمد بن حنبل، ج۴، ص۲۹۵ و ۳۰۲ [باسمک احیا] و ج۲، ص۱۴۷ و ۲۴۶ [وضعت جنبی]؛ سجستانی، سنن ابی داود، ج۲، ص۴۸۶، ح۵۰۴۹ و ۵۰۵۰؛ ترمذی، سنن ترمذی، ج۵، ص۱۳۹، ح۳۴۶۱ و ص۱۴۶، ح۳۴۷۷. شایان ذکر است هر دو این عبارات با تغیرات اندکی در کتاب کافی از امام صادق علیه السلام نیز نقل شده است. نک: کلینی، الکافی، ج۲، ص۵۳۸ و ۵۳۹.
