77
درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي

الهی، گاه در ادبیات دین با تعبیر یقین به کار می‌رود. بر اساس برخی روایات اسلامی، نارضایتی، ريشه در ضعف یقین دارد. پيامبر صلی الله علیه وآله در تبيين رابطة ميان یقین با رضامندی، به قوانین تنظیم شده از سوی خداوند متعال در این باره اشاره مي‌کند و مي‏فرمايد: «خداوند با حكمت و فضل خودش، آسايش و شادماني را در يقين و رضا قرار داده است و اندوه و حزن را در شك و نارضايتي».۱
باور به واقعيت‏هاي هستي، موجب رضامندي مي‏گردد و رضامندي، آسودگي و شادماني را در پي دارد. پس مي‏توان گفت كه يقين، بهترين دفع‏كنندة اندوه است.۲ بر همین اساس در برخی روایات، به روشنی، رابطة واقعیت‌شناسی دنیا با آسایش روانی انسان، مورد بحث قرار گرفته است. پيامبر صلی الله علیه وآله در بارة اين اصل مي‏فرمايد:
لَو تَعلَمونَ مِنَ الدُّنيا ما أعلَمُ لَاستَراحَت أنفُسُكُم مِنها.۳
اگر از دنيا آنچه را من مي‏دانم، شما هم مي‏دانستيد، جان‏هاي شما از آن، احساس راحتي مي‏كرد.
بنا بر این، یکی از مسائل مهم در این بحث، واقعیت‌شناسی دنیاست. در راستاي آنچه گفتيم، بسياري از متون ديني، به تبيين ماهيت دنيا پرداخته‏اند. مأموريت تمام متوني كه دربارة دنيا سخن رانده‏اند، آشنا كردن مردم با واقعيت دنياست. در ادامه، این موضوع را به اختصار بیان می‌کنیم.

این جا دنیاست؛ بهشت نیست!

باید دانست كه اين جا دنياست؛ بهشت نيست. افراد ناراضي، معمولاً كساني‏اند كه از دنيا انتظار بهشت را دارند. مراد، اين ويژگي بهشت است كه هرچه انسان اراده كند، محقّق

1.. إنَّ اللَّهَ بِحُكمِهِ وفَضلِهِ جَعَلَ الرَّوحَ وَالفَرَحَ فِي اليَقينِ وَالرِّضا، وجَعَلَ الهَمَّ وَالحُزنَ فِي الشَّكِّ وَالسَّخَطِ.
(تحف العقول، ص‏۶. نيز، ر. ك: الکافي، ج‏۲، ص‏۵۷، ح‏۲).

2.. امام علي‏ علیه السلام: نِعمَ طارِدُ الهَمِّ اليَقينُ؛ بهترين دفع‏كنندة اندوه، يقين است
(تحف العقول، ص‏۸۳).

3.. شُعَب الايمان، ج‏۷، ص‏۲۸۶، ح‏۱۰۳۳۰؛ المستدرک علی الصحیحین، ج‏۳، ص‏۷۲۸، ح‏۶۶۴۰.


درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
76

متعال وضع مي‌گردند ـ ، تغيير ناپذيرند. امام على علیه السلام در سفارش به فرزندش امام حسن علیه السلام بر این نکته تأکید مي‌کند و می‌فرماید:
اِعلم... أنَّ الدُّنيا لَم تَكُن لِتَستَقِرَّ إلاّ عَلى ما جَعَلَهَا اللّهُ عَلَيهِ مِنَ النَّعماءِ وَالاِبتِلاءِ وَالجَزاءِ فِي المَعادِ، أو ما شاءَ مِمّا لاتَعلَمُ.۱
بدان... به درستى كه دنيا، جز بر آن روال كه خداوند قرارش داده است بر برخوردارى و گرفتارى (/ آزمايش) و سزادهى در معاد، و يا آنچه كه او خواسته است و تو نمى‌دانى، قرار نمى‌گيرد.
از اين رو، سعي در تغيير واقعيت‌ها و تطبيق آنها با انتظار خود، آب در هاون كوبيدن و تلاشي بيهوده است كه نتيجه‌اي جز افزايش درد و رنج و گسترش نارضايتي ندارد. افراد معتاد یا در معرض اعتیاد می‌خواهند دنیا را با انتظاراتشان هماهنگ سازند و همین، عامل نارضایتی و گرایش به اعتیاد می‌گردد.
از آنچه گذشت چنين به دست مي‌آيد كه راه درست، تغيير انتظارات و تنظيم آنها با واقعيت‌هاست. قوانين زندگي، تغييرناپذيرند. فرد معتاد یا در معرض اعتیاد بايد انتظارات خود را با شرايط دنيايي كه در آن زندگي مي‌كند، تطبيق دهد تا راحت زندگي نمايد. اين يعني هماهنگ‌سازي انتظارات با واقعيت‌ها. وقتي فرد معتاد یا در معرض اعتیاد، انتظار خود را با واقعيت‌ها هماهنگ ساخت، انتظارات او واقع‌گرایانه خواهند شد و در نتیجه، موجب احساس ناکامی نمی‌گردند و بدین سان، رضامندی از زندگی به دست می‌آید.

دو. واقعیت‌شناسی، لازمة هماهنگ‌سازی

بر اساس آنچه گذشت، زندگی دنیا قوانینی دارد که باید آنها را شناخت تا فرد معتاد یا در معرض اعتیاد، خود را با آن هماهنگ سازد. بنا بر این، یکی از ضرورت‌های رضامندی، شناخت قوانین و واقعیت‌های حاکم بر زندگی است. اين قوانين، توسط ما وضع نشده است و به دلخواه ما نيز تغيير نخواهد كرد. اگر فرد معتاد یا در معرض اعتیاد از آنها آگاهي يابد و بر اساس آن، انتظارات و رفتار خود را تنظيم كند، ناراضي نخواهد بود. شناخت واقعیت‌های

1.. نهج البلاغه، نامة ٣١؛ تحف العقول، ص ٧٢؛ بحار الأنوار، ج ٧٧، ص ٢٢٠، ح ٢.

  • نام منبع :
    درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
    سایر پدیدآورندگان :
    عباس پسندیده و محمدرضا کیومرثی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قک
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16465
صفحه از 245
پرینت  ارسال به