71
درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي

فرد بی‌دین یا ضعیفْ ایمان، ممکن است آن را شرّ تصوّر کند. به طوری که در ظاهر، اتّفاقي ناملایم به نظر مي‌آید، ولی در واقع چنین نیست؛ بلکه آن پيش‌آمد، خیر است. این جاست که گروهی از افراد سُسْت‌ایمان و یا نادان، ممکن است به تردید بيفتند و در خیر بودن آن، شک کنند. اصولاً داشتن درک متفاوت از پدیده‌های نامطلوب زندگی، یا نیازمند توانایی‌های عقلیِ عادی است و یا نیازمند ایماني قلبی به مبدأ هستی و مقصد زندگی. لذا آن گروه از افراد که به دلایل عدم تحوّل استعدادهای خدادادی و یا اختلالات روان‌شناختيِ حادّ منجر به سایکوز، گرایش به سوء مصرف مواد دارند، به طور طبیعی از مواهب عقل و ایمان خود بهرمند نخواهند بود؛ امّا اگر یک فرد متوسط از نظر رشد عقلی و اعتقاد به ماوراء را در نظر بگیریم، انتظار هست که بتواند درک درستي از پدیده‌های طبیعت و زندگی داشته باشد؛ امّا در صورتی که دچار نارسایی در تحوّل عقلی شده باشد یا غفلت و نادانی از لوازم درک عقل وجود داشته باشد، پیش‌آمدهای متعدد از ناملایمات زندگی، ممکن است به بدبینی آنها نسبت به نظام خلقت و ارادة الهی منجر شود و بقية ایمانشان را هم از دست بدهند. قرآن کریم به این نکته يادآور مي‌شود که اگر با دستورهايي از خداوند رو‌به‌رو شُدید که به نظر شما سخت و ناخوشایند بود، به صِرف این احساس خود، قضاوت نکنید و ممکن است در واقع برایتان خیر باشد:
(عَسى‏ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئاً وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَعَسى‏ أَنْ تُحِبُّوا شَيْئاً وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ.۱
چه بسا چیزی را ناخوش داشته باشید و آن برای شما خیر باشد و چه بسا چیزی را دوست داشته باشید و آن برای شما شرّ باشد؛ و خدا می‌داند و شما نمی‌دانید. )

راز پذیرش تقدیرات الهی به عنوان یک اتفاق حسنه یا امر خیر، نیازمند پذیرفتن این مقدمات است که اوّلاً قاعدة اوّلیه در ذات بشر، خیرپذیری اوست. ثانیاً آنچه خداوند متعال تقدیر و قضا نموده، مبتنی بر خیر است و اصولاً از حکمت خداوند به دور است که جز خیر،

1.. سورة بقره، آية ۲۱۶.


درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
70

رضامندي، مبتني بر يك واقعيت الهي و باور انساني است؛ بدين معنا كه خير بودن، واقعيتي الهي در قضا و قدر است كه اگر شناخته شود و انسان آن را باور كند، به رضامندي دست مي‌يابد.۱
بر اساس تفکّر توحیدی، موقعیت‌های پیش‌آمده برای بندة معتقد، یک «خیر» یا «حکمت» نهفته محسوب مي‌شود. هر چند سطوح اعتقادیِ افراد به خالق حکیم، ممکن است متفاوت باشد، ولی اصل موضوع خیرخواهی مطلق الهی از سوی همة معتقدان به او پذیرفته شده است. این باور، به فرد، نگاهی مثبت به زندگی می‌دهد و رضامندی را به وجود می‌آورد و بدین سان، زمینة گرایش به اعتیاد از بین می‌رود. ولی در صورت ضعیف بودن پایه‌های اعتقادی به تدبیر و حکمت در طبیعت، برگشت قضاوت فرد به متّهم کردن خود و دیگران مي‌شود و اساس نارضایتی، خصومت و بدبینی با خود یا جامعه را بنیان خواهد گذاشت و همین امر، موجب گرایش به اعتیاد در برخی افراد می‌گردد. در زندگی توحیدی، با اين که اعتقاد بر این است که تمام امور، مستند به خداست، ولی اتّفاقاتی که بر اساس روابط ظاهری، مستند به بشر نيست، به طور قطع از دید همة معتقدان، مستند به خداست. بدین صورت که خدای حکیم، با تدبیر خود، هر حادثه و اتفاقی را که مستند به خودش باشد،‌ بر اساس خیرخواهی خود تجویز می‌کند.
امّا امور ناخوشایند زندگی را مي‌توان به دو گروه متمایز کرد. گروه اوّل از ناملایمات، ناشی از رفتارهای اختیاری خود انسان است که شکل مي‌گیرند:
(ماأَصابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَماأَصابَكَ مِنْ سَيِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِك۲ .
هر خوبی که به تو می‌رسد از خداست، و هر بدی که به تو می‌رسد از خود تو است)
.
این ناملایمات، هم ظاهری ناخوشایند دارند و هم باطنی ناخوشایند؛ ولی در پیدایش آنها خود انسان مقصّر است. گروه دوم ناملایمات، ناشی از خیر و حکمت الهی است، ولی

1.. الگوی اسلامی شادکامی، زیر چاپ.

2.. سورة نساء، آية ۷۹.

  • نام منبع :
    درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
    سایر پدیدآورندگان :
    عباس پسندیده و محمدرضا کیومرثی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قک
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16681
صفحه از 245
پرینت  ارسال به