فصل دوم : نارضایتی و اعتیاد

۱. نارضایتی، عامل گرایش به اعتیاد

از عوامل گرایش به اعتیاد، نارضایتی از زندگی است. افرادی که از زندگی خود ناراضی هستند، به میزان احساس خود، فشار روانی سختی را تجربه می‌کنند. در چنین وضعیتی، اعتیاد، یکی از راه‌های کاهش فشار روانی است که به عنوان یک عامل تسکین دهنده، پا به میدان می‌گذارد. نتایج برخی از تحقیقات در زمینة عوامل پیش‌بینی‌کنندة اعتیاد نشان می‌دهد که خلق و خوی افسرده می‌تواند اعتیاد نوجوانان را پیش‌بینی کند.^۱ فرد افسرده، شاخص-های شناختیِ مهمّي از: محرومیت، منفی‌بافی، یأس از آینده، نارضایتی و ناارزنده‌سازی و... نسبت به خود دارد که در یک کلام می‌توان آن را «اعتقاد به ناکامی و نداری و غمگینی ناشی از احساس محرومیت‌ها» نام‌گذاری کرد. بررسی زارع ده‌آبادی در بین معتادان شهرستان میبد (۱۳۸۶) نشان داده که در افراد معتاد به مواد مخدّر، میزان لذّتجویی و راحت‌طلبی، بیشتر از گروه نمونه است.^۲ همچنین تحقیقات مشابهی در بین دانشجویان یکی از دانشگاه‌های کشور نشان داد،۸۲ درصد آقايان و ۱۵ درصد خانم‌هاي مورد مطالعه، حداقل يک‌بار ماده مخدّر مصرف كرده‌اند. انگیزه‌های مصرف مواد را نیز ابتدا اضطراب با ۴۲/۳۴ درصد و سپس لذّتجویی با ۷۸/۳۲ درصد، بالاتر از ديگر انگیزه‌ها ذکر

بنیان کرده است. در این فلسفه، انسان نه در پی لذّت‌ و گریز از رنج است، و نه در پی رنج و گریز از لذّت‌؛ بلکه به دنبال کسب خیر و صلاح است و این را نیز بر اساس تفکّر توحیدی، در این می‌داند که اوّلاً همه چیز به تقدیر خداوند متعال است و ثانیاً همة تقدیرهای او مبتنی بر خیر است. اگر کسی به این دو، باور پیدا کند، فلسفة خیر را مبنای کار خود قرار مي‌دهد و در این صورت، خوشی‌ها او را از مسیر درست خارج نمي‌کنند و به اعتیاد نمی‌کشانند، و ناملایمات نیز او را بی تاب نمي‌کنند و به اعتیاد سوق نمی‌دهند. بنا بر این، از مهم‌ترین کارهایی که می‌توان انجام داد، تغییر رویکرد لذّت‌، و تعدیل لذّتجویی و تنظیم زندگی بر مبنای فلسفه خیر است.