61
درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي

اى موسى بن عمران! آفريده‌اى كه نزد من محبوب‌تر از بندة مؤمنم باشد، نيافريدم؛ چرا كه او را به چيزى كه برايش خير است، گرفتار ساختم و او را با چيزى كه برايش خير است، آسايش بخشيدم و او را از چيزى كه برايش بد بود، به خاطر چيزى كه برايش خير بود، باز داشتم، و من به چيزى كه بندة من بدان سر و سامان مى‌گيرد، داناترم. پس بايد بر بلاى من شكيبا، براى نعمت‌هاى من سپاس‌گزار، و به حكم من خشنود باشد. او را جزو راستانِ نزد من بنويس، هنگامى كه مطابق خشنودىِ من رفتار كرد و فرمان مرا پيروى نمود.
در برخي از روايات، از تعبير «حسن» به جاي خير استفاده شده است. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله خداوند را با عنوان «حسن القضاء» ياد كرده است۱ و امام زين العابدين علیه السلام خداوند را به همين جهت، مي‌ستايد. ۲ همچنين در برخي ديگر از روايات، از تعبير «حكمت» استفاده شده است. امام علي علیه السلام قضاي الهي را حكيمانه و عالمانه مي‌داند.۳
از آنچه گذشت، روشن مي‌گردد كه خواست خداوند، هر چند ناخوشايند به نظر آيد، از خواست بشر، هر چند خوشايند به نظر آيد، بهتر است؛ زيرا خواست خداوند متعال، مبتني بر خير پنهان، امّا پايدار است و خواست بشر، مبتني بر خير آشكار و شرّ پنهان و پايدار. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله در اين باره مي‌فرمايد:
اِختِيارُ اللهِ لِلعَبدِ ما يَسوؤُهُ، خَيرٌ مِنِ اختِيارِهِ لِنَفسِهِ ما يَسُرُّهُ.۴
اين كه خداوند براى بنده چيزى را كه براى او ناخوشايند است،

1.. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله ـ در دعا ـ : هُوَ العَزيزُ الغَفورُ، جَميلُ الثَّناءِ، حَسَنُ البَلاءِ، سَميعُ الدُّعاءِ، حَسَنُ القَضاء؛ [خداوند]، ارجمند بسيار آمرزنده، زيبا ثنا، نيكو آزماينده، شنواى دعا، و نيكو حُكم كننده است
(الدروع الواقية، ص ٨٨؛ بحار الأنوار، ج ٩٧، ص ١٤٠).

2.. امام زين العابدين علیه السلام ـ از دعايش دربارة حوادث ناگوارـ : اللهمَّ لَكَ الحَمدُ عَلى حُسنِ قَضائِكَ، وبِما صَرَفتَ عَنّي مِن بَلائِكَ، فَلا تَجعَل حَظّي مِن رَحمَتِكَ ما عَجَّلتَ لى مِن عافِيَتِكَ، فَأَكونَ قَد شَقيتُ بِما أحبَبتُ وسَعِدَ غَيري بِما كَرِهتُ؛ خدايا! ستايش از آنِ توست به خاطر حُكم نيكويت، و به خاطر گرفتارى‌اى كه از من دور داشتى. پس بهرة مرا از رحمتت، آسايش زودگذر قرار مده، تا اين كه به خاطر آنچه دوست دارم، بدبخت شوم و به خاطر آنچه نمى‌پسندم، ديگرى سعادت يابد
(الصحيفة السجاديۀ، ص ٧٧ دعاي ۱۸).

3.. أمرُهُ قَضاءٌ وحِكمَةٌ، ورِضاهُ أمانٌ ورَحمَةٌ، يَقضي بِعِلمٍ ويَعفو بِحِلمٍ.
( نهج البلاغه، خطبة ١٦٠).

4.. تنبيه الخواطر، ج ٢، ص ١١٨.


درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
60

صهيب نقل مي‌كند كه: يكى از دو نماز مغرب و عشا را با پيامبر خدا صلی الله علیه وآله به جا آوردم. وقتى از نماز فارغ شد، خنديد و به ما رو كرد و فرمود: «آيا از من نمى‌پرسيد كه چرا خنديدم؟». گفتند: خدا و پيامبرش داناترند. فرمود: «از قضاى خداوند براى بندة مسلمان در شگفتم! [زيرا] همة قضاهاى خداى متعال براى او، خيرند، و كسى نيست كه همة قضاهاى خدا برايش خير باشد، جز بندة مسلمان».۱
به هر حال، تقدير خداوند متعال، بر «خير» استوار است و بر همين اساس است كه رضا به قضاي الهي و صبر بر بلاي او و شكر نعمت‌هايش، توجيه مي‌يابند. امام صادق علیه السلام سخني از خداوند متعال نقل مي‌كند كه رضا، صبر و شكر را بر پاية اصل «خير بودن قضا» استوار نموده است:
عَبدِيَ المُؤمِنُ لا أصرِفُهُ في شَيءٍ إلّا جَعَلتُهُ خَيراً لَهُ، فَليَرضَ بِقَضائي، وَليَصبِر عَلى بَلائي، وَليَشكُر نَعمائي، أكتُبهُ ـ يا مُحَمَّدُ ـ مِنَ الصِّدّيقينَ عِندي.۲
بندة مؤمنم را در چيزى نمى‌افكنم، جز اين كه آن را برايش خير قرار مى‌دهم. پس بايد به حكم من خشنود، بر بلاى من شكيبا، و براى نعمت‌هاى من، سپاس‌گزار باشد. اى محمّد! او را جزو راستانِ نزد من بنويس.
در حديث ديگري از امام صادق علیه السلام، خداوند متعال به صورت ريزتر، به برخي مصداق‌ها نيز اشاره كرده و عناوين سه‌گانه را بر همان اصل بنيادين، بنا نهاده است:
يا موسَى بنَ عِمرانَ، ما خَلَقتُ خَلقاً أحَبَّ إلَيَّ مِن عَبدِيَ المُؤمِنِ، فَإِنّي إنَّما أبتَليهِ لِما هُوَ خَيرٌ لَهُ، واُعافيهِ لِما هُوَ خَيرٌ لَهُ، وأزوي عَنهُ ما هُوَ شَرٌّ لَهُ لِما هُوَ خَيرٌ لَهُ، وأنَا أعلَمُ بِما يَصلُحُ عَلَيهِ عَبدي، فَليَصبِر عَلى بَلائي، وَليَشكُر نَعمائي، وَليَرضَ بِقَضائي، أكتُبهُ فِي الصِّدّيقينَ عِندي، إذا عَمِلَ بِرِضائي وأطاعَ أمري.۳

1.. المعجم الکبير، ج ٨، ص ٤٠، ح ٧٣١٧؛ المعجم الأوسط، ج ٧، ص ٢٤٢، ح ٧٣٩٠، حلية الأولياء، ج ١، ص ١٥٤.

2.. الکافي، ج ۲، ص ٦١، ح٦؛ مسكّن الفؤاد، ص ٨٢، بحارالأنوار، ج ٧٢، ص ٣٣٠، ح ١٣.

3.. الکافي، ص ٦١، ح ٧؛ التوحيد، ص ٤٠٥ ح ١٣؛ الأمالي، طوسي، ص ٢٣٨، ح ٤٢١؛ بحار الأنوار، ج ٦٧، ص ٢٣٥، ح ٥٢.

  • نام منبع :
    درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
    سایر پدیدآورندگان :
    عباس پسندیده و محمدرضا کیومرثی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قک
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16782
صفحه از 245
پرینت  ارسال به