اى موسى بن عمران! آفريدهاى كه نزد من محبوبتر از بندة مؤمنم باشد، نيافريدم؛ چرا كه او را به چيزى كه برايش خير است، گرفتار ساختم و او را با چيزى كه برايش خير است، آسايش بخشيدم و او را از چيزى كه برايش بد بود، به خاطر چيزى كه برايش خير بود، باز داشتم، و من به چيزى كه بندة من بدان سر و سامان مىگيرد، داناترم. پس بايد بر بلاى من شكيبا، براى نعمتهاى من سپاسگزار، و به حكم من خشنود باشد. او را جزو راستانِ نزد من بنويس، هنگامى كه مطابق خشنودىِ من رفتار كرد و فرمان مرا پيروى نمود.
در برخي از روايات، از تعبير «حسن» به جاي خير استفاده شده است. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله خداوند را با عنوان «حسن القضاء» ياد كرده است۱ و امام زين العابدين علیه السلام خداوند را به همين جهت، ميستايد. ۲ همچنين در برخي ديگر از روايات، از تعبير «حكمت» استفاده شده است. امام علي علیه السلام قضاي الهي را حكيمانه و عالمانه ميداند.۳
از آنچه گذشت، روشن ميگردد كه خواست خداوند، هر چند ناخوشايند به نظر آيد، از خواست بشر، هر چند خوشايند به نظر آيد، بهتر است؛ زيرا خواست خداوند متعال، مبتني بر خير پنهان، امّا پايدار است و خواست بشر، مبتني بر خير آشكار و شرّ پنهان و پايدار. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله در اين باره ميفرمايد:
اِختِيارُ اللهِ لِلعَبدِ ما يَسوؤُهُ، خَيرٌ مِنِ اختِيارِهِ لِنَفسِهِ ما يَسُرُّهُ.۴
اين كه خداوند براى بنده چيزى را كه براى او ناخوشايند است،
1.. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله ـ در دعا ـ : هُوَ العَزيزُ الغَفورُ، جَميلُ الثَّناءِ، حَسَنُ البَلاءِ، سَميعُ الدُّعاءِ، حَسَنُ القَضاء؛ [خداوند]، ارجمند بسيار آمرزنده، زيبا ثنا، نيكو آزماينده، شنواى دعا، و نيكو حُكم كننده است
(الدروع الواقية، ص ٨٨؛ بحار الأنوار، ج ٩٧، ص ١٤٠).
2.. امام زين العابدين علیه السلام ـ از دعايش دربارة حوادث ناگوارـ : اللهمَّ لَكَ الحَمدُ عَلى حُسنِ قَضائِكَ، وبِما صَرَفتَ عَنّي مِن بَلائِكَ، فَلا تَجعَل حَظّي مِن رَحمَتِكَ ما عَجَّلتَ لى مِن عافِيَتِكَ، فَأَكونَ قَد شَقيتُ بِما أحبَبتُ وسَعِدَ غَيري بِما كَرِهتُ؛ خدايا! ستايش از آنِ توست به خاطر حُكم نيكويت، و به خاطر گرفتارىاى كه از من دور داشتى. پس بهرة مرا از رحمتت، آسايش زودگذر قرار مده، تا اين كه به خاطر آنچه دوست دارم، بدبخت شوم و به خاطر آنچه نمىپسندم، ديگرى سعادت يابد
(الصحيفة السجاديۀ، ص ٧٧ دعاي ۱۸).
3.. أمرُهُ قَضاءٌ وحِكمَةٌ، ورِضاهُ أمانٌ ورَحمَةٌ، يَقضي بِعِلمٍ ويَعفو بِحِلمٍ.
( نهج البلاغه، خطبة ١٦٠).
4.. تنبيه الخواطر، ج ٢، ص ١١٨.