تصريح شده كه مترفين، دشمنان دين و پيامبران‌اند^۱ و سرانجامي شوم و دردناك دارند. ^۲ به همين جهت، از نازپروردگي^۳ و همنشيني با آنان^۴ پرهيز داده شده است.
جالب این که بر اساس متون اسلامی، کسانی که در روزگار خوشایند زندگی، دچار این گونه لذّت‌های منفی می‌شوند، در روزگار ناخوشایند نیز دچار ناامیدی، ناسپاسی و بی-تابی می‌گردند. بر اساس آیات قرآن کریم و روایات اسلامی، دست کم پنج الگوی واکنش در دو موقعیت خوشایند و ناخوشایند وجود دارد که طرح و بررسی آنها از عهدة این نوشتار خارج است.^۵ آنچه مهم است این که حاکمیت لذّتجویی، از سویی موجب بروز خوش‌گذرانی در خوشایند زندگی، و از سوی دیگر، موجب بروز بی‌تابی در ناخوشایندها می‌گردد؛ و این دو، زمینة گرایش به اعتیاد را فراهم می‌آورند.

۳. راه چاره

همان گونه که مشهود است، همة این نظریه‌ها به نوعی لذّت‌‌گرایی را در شروع و یا تداوم مصرف مواد، دخیل می‌دانند. این نشان می‌دهد که برای پیشگیری از گرایش به اعتیاد و یا درمان آن، مسئلة الگوی لذّتجویی، نقش مهمّي دارد. لذا مي‌توان با تبیین نظریة اسلامی در تصحیح برخورد با لذّت‌ و امور خوشایند، در مواقع لزوم، تمایل به لذّت‌ بردن صِرف را کاهش داد و در نهایت، به سمت لذّت‌های جهتدار و مثبت و متعالی سوق داد.
در این باره، دو راه‌کار اساسی وجود دارد: یکی تغییر رویکرد و دیگری تعدیل لذّت‌جویی. در ادامه به بررسی این دو مسئله مي‌پردازیم:

الف. تغییر رویکرد

برای پیشگیری از اعتیاد باید رویکرد را تغییر داد. تا رویکرد افراد تغییر نکند، امکان گرایش

حتّي ترجیح می‌دهند از راه غیرمنطقی به آنها برسند.^۱

۲. تحلیل و بررسی

در بحث پیشين ‌‌مشخّص شد که بر اساس برخی نظریه‌ها، لذّت‌گرایی، عامل گرایش به اعتیاد است. تحلیل عوامل دیگر نیز نشان مي‌دهد که لذّت‌گرایی، نه به عنوان یک عامل در کنار دیگر عوامل، بلکه به عنوان یک رویکرد زندگی، عامل اعتیاد خواهد بود؛ و این بدان جهت است که دیگر عوامل نیز ریشه در این عامل دارند. براي نمونه، فقدان صبر و تحمّل در برابر مشکلات، و الگوی نادرست شادی و نشاط، و یا آرامشجویی، از دیگر عوامل اعتیاد به شمار مي‌روند. این دو نیز ریشه در لذّت‌گرایی دارند. وقتی لذّت‌گرایی، یک رویکرد باشد، دچار افراط و اشتباه در الگوی شادی و نشاط می‌گردد و در نتيجه، زمینة اعتیاد فراهم می‌شود. همچنین وقتی دچار مشکل می‌شوند، بی‌تاب مي‌گردند و از الگوی مقابله‌ایِ منفی استفاده مي‌کنند و برای تسکین درد و رسیدن به آرامش، به اعتیاد گرایش پیدا می‌کنند. این نشان می‌دهد که از مسائل مهم، بررسی فلسفة زندگی افراد مستعد یا مبتلا به اعتیاد است. بدون بررسی و توجّه به این عامل، نمی‌توان به نتیجه بخش بودن اقدامات کاهنده، امیدوار بود. بر اساس متون اسلامی، از پیامدهای منفیِ دوران خوشایند، افراط و بدمستی است. برخی افراد بر اساس منطق لذّت‌، هنگام خوشی و رفاه، دچار خوش‌گذرانی و لهو و لعب می‌شوند که یکی از مصادیق آن، اعتیاد است. در ادبیات اسلامی از این کار، گاه به عنوان «فرح»^۲ و گاه «ترف»^۳ یاد می‌شود. ^۴ در معارف اسلامي