225
درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي

سبب برانگيخته شدن محبّت در وجود انسان مي‌گردد و او را به تلاش وا مي‌دارد تا نفس خود را کنترل و رفتار خود را تنظيم کند؟
پاسخ اين پرسش را مي‌توان در احاديث يافت. بر اساس آنچه از روايات استفاده مي‌شود، «احسان و اِنعام» عامل برانگيخته شدن محبّت در وجود انسان است. اين يک قاعده است که وقتي انسان به احسان و اِنعامي که در حقّ او شده، توجّه پيدا کند، محبّت در وجودش برانگيخته مي‌شود. رسول خدا صلی الله علیه وآله در اين باره مي‌فرمايد:
جُبِلَتِ القُلوبُ عَلي‏ حُبِّ مَن أحسَنَ إلَيها، وبُغضِ مَن أساءَ إلَيها.۱
دل‌ها بر دوستی آن که به آنها نیکی کند و دشمنی آن که بدان‌ها بدی کند، سرشته شده است.
در اين کلام شريف به عنوان يک قاعدة کلّي تصريح شده که احسان، عامل برانگيختن محبّت و بدي، عامل برانگيختن بغض است.
امام علي علیه السلام نيز در همين باره مي‌فرمايد:
سَبَبُ المَحَبَّةِ الإِحسانُ.۲
عامل دوستی، نیکوکاری است.
بر اساس اين قاعده، محبّت به خداوند نيز با توجّه به احسان و انعام او در حقّ بشر، برانگيخته مي‌شود. رسول خدا صلی الله علیه وآله مي‌فرمايد:
أحِبُّوا اللَّهَ لِما يَغذوکم بِهِ مِن نِعَمِهِ، وأحِبّوني لِحُبِّ اللَّهِ عَزَّوجَلَّ، وأحِبّوا أهلَ بَيتي لِحُبّي.۳
ديلمي در إرشاد القلوب، جريان جالبي را نقل کرده است. وي مي‌گويد: منقول است که نوجواني که هنوز به سنّ بلوغ نرسيده بود، به پيامبر صلی الله علیه وآله سلام کرد و از خوش‌حالي ديدن ايشان، چهره‏اش گشاده گشت و لبخند زد. حضرت به او فرمود: «اي جوان ! مرا دوست‏

1.. دوستى در قرآن و حديث، ص۹۲، ح ۲۴۵.

2.. همان،‌ص۹۲، ح ۲۴۹.

3.. همان،‌ص۲۸۲، ح ۸۹۸ .


درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
224

که مملو از عشق به خداست، در واقع، سرشار از انگیزة جهت‌دار برای رسیدن به خداست. تحصیل رضایت محبوب و انجام اعمال مثبت و کنترل رفتارهای نامتناسب با جايگاه و رضايت محبوب، از عمده آثار رفتاری عشق به او خواهد بود. این مسئله حتّي در عشق‌های عادی نیز معمول است؛ زیرا فرد عاشق، تمام همّتش در جهت کسب رضایت محبوب خويش است، چنان که قرآن نیز به این حقیقت اشاره کرده است:
(قُلْ إِن كُنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ۱ .
بگو: اگر خدا را دوست مى‏داريد، از من پيروى کنيد تا خدا [نيز] شما را دوست بدارد و گناهانتان را ببخشد، و خدا آمرزندة مهربان است)
.
به طور طبیعی، عشق و محبّت، جاذبه‌ای دارند که هر چه بیشتر باشد، عاشق را بیشتر به سمت معشوق می‌کشاند و موجب مي‌گردد که از هر چه بین او و معشوقش فاصله مي‌اندازد، دوری کند. نتیجة چنین تبعیّتی، عشق دوطرفه است. بر اساس شهادت این آية شريف قرآن، تبعیت از خداوند، موجبات جلب محبّت بیشتر از سوی خداوند خواهد شد. محبّت بیشتر، منشأ توفیق عمل بیشتر مي‌شود و عمل بیشتر طبق همین قانون، محبّت بیشتری را جلب خواهد کرد و در درازمدّت، فرد عاشق، مصونیّت بالایی در برابر هر گونه لغزش و اشتباه پیدا خواهد کرد. بنا بر این، محبّت به خداوند، موجبات خویشتنداری فرد خواهد شد. در مورد اعتياد نيز هر چه میزان محبّت و علاقه در افراد بیشتر باشد، امکان گرایش به اعتیاد کاهش می‌یابد. محبّت، همچون پیوندی است که فرد را از سقوط به درّة اعتیاد نگه می‌دارد. دامنة این محبّت می‌تواند از محبّت به خانواده و دوستان تا محبّت به خداوند باشد.

سه/ ۱. روش برانگیختن محبّت

سؤال، اين است که: عامل برانگيختگي در محبّت چيست؟ و به تعبير ديگر، چه چيزي

1.. سورة آل عمران، آية ۳۱.

  • نام منبع :
    درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
    سایر پدیدآورندگان :
    عباس پسندیده و محمدرضا کیومرثی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قک
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16413
صفحه از 245
پرینت  ارسال به