روايات، قناعت، ماية بركت^۱ و مالي است پايان‌ناپذير.^۲ ثمرة قناعت، بي‌نيازي است.^۳ به همين جهت، امام علي علیه السلام مي‌فرمايد:
لا مالَ أذهَبُ بِالفاقَةِ مِنَ الرِّضا بِالقَناعَةِ، ولا كَنزَ أغنى مِنَ القُنوعِ، ومَنِ اقتَصَرَ عَلى بُلغَةِ الكَفافِ فَقَدِ انتَظَمَ الرّاحَةَ وتَبَوَّأَ خَفضَ الدَّعَةِ.^۴
هيچ مالى به اندازة قناعت رضايتمندانه، فقر را نمى‌زدايد و هيچ گنجى ارزشمندتر از قناعت نيست. هر كس به قدر كفايت بسنده كند، به آسودگى سامان مي‌يابد و در فراخىِ رفاه جاى مي‌گيرد.
در روايتي ديگر تصريح مي‌كند كه هيچ ثروتي به اندازة راضي بودن از روزي، احساس فقر و نيازمنديِ انسان را از ميان نمي‏بَرَد:
لا مال أذهب للفاقة من الرضا بالقوت.^۵
هيچ مالي به اندازة راضي بودن از روزي، فقر را از ميان نمي‏برد.
در اين روايت، اميرمؤمنان علیه السلام تصريح مي‌كند كاري كه از قناعت برمي‌آيد، از مال برنمي‌آيد؛ زيرا ـ همان گونه كه گذشت ـ آنچه مهم است، بر طرف كردن احساس فقر است و اين به وسيلة قناعت به دست مي‌آيد، نه مال. اين يك قانون است كه غنا در قناعت است. امام علي علیه السلام در اين باره مي‌فرمايد:
طَلَبتُ الغِنى فَما وَجَدتُ إلاّ بِالقَناعَةِ؛ عَلَيكُم بِالقَناعَةِ تَستَغنوا.^۶
توانگرى را جستم و آن را جز در قناعت نيافتم. بر شما باد قناعت تا بى‌نياز گرديد.

به توانگرى‌اى كه خدا به تو مي‌دهد، توانگر شو». گفتم: «اى پيامبر خدا! آن چيست؟». فرمود: «صبحانة يك روز و غذاى شام يك شب. پس هر كه به آنچه خدا روزى‌اش نموده، قناعت ورزد، توانگرترينِ مردم است».
امام علي علیه السلام قناعت به كفاف را ماية آسايش روحي فرد مي‌داند و مي‌فرمايد:
مَنِ اقتَصَرَ عَلى بُلغَةِ الكَفافِ فَقَدِ انتَظَمَ الرّاحَةَ، وتَبَوَّأَ خَفضَ الدَّعَةِ.^۱
هر كه به قدر كفاف بسنده كند، آسوده به سر مي‌برَد و در گشايشِ آسايش جاى مي‌گيرد.
به گزارش پيامبر خدا صلی الله علیه وآله بر نخستين درِ بهشت نوشته شده است كه: هر چيزي چاره‏اي دارد و چارة زندگي، چهار چيز است كه يكي از آنها قناعت است.^۲ گواراترين زندگي، از آنِ كسي است كه به روزيِ خدا قانع و از آن راضي باشد.^۳ از امام صادق‏ علیه السلام نقل شده كه لقمان به فرزند خود گفت:
اِقنَع بِقَسمِ اللَّهِ لَكَ يَصفُ عَيشُكَ.^۴
به آنچه خدا قسمت تو كرده، قانع باش، تا زندگي‏ات باصفا شود.
رسيدن به حيات طيّبه، از آرزوهاي اهل ايمان است. مرحوم شريف رضي مي‏گويد: از اميرمؤمنان‏ علیه السلام تفسير آية شريف (فَلَنُحْيِيَنَّهُ‏و حَيَوةً طَيِّبَةً)
^۵ را پرسيدند و ايشان در پاسخ فرمود: «حيات طيّبه، قناعت است».^۶
مهم‌ترين كاركرد و تأثير درونيِ قناعت، احساس غنا و بي‌نيازي است. بر اساس