الرِّضي‏ فَافتَقَدَ اليَقينَ.^۱
حريص از دو چيز، محروم مي‏شود و دو چيز، گريبانگير او مي‏شود: از قناعت محروم مي‏شود، پس به بي‏آسايشي مبتلا مي‏گردد و از رضايت، محروم مي‏شود، پس به بي‏يقيني گرفتار مي‏گردد.
شخص حريص، تصوّر مي‏كند كه مي‏تواند با حرص ورزيدن و دست و پا زدن بيشتر، بر روزي خود بيفزايد؛ امّا چون طبق قانون روزي، همه چيز ‌مشخّص و معيّن است، حرص او فايده‏اي نخواهد داشت.^۲ بدين جهت، از سويي خود را خسته كرده و از سوي ديگر، ناكام شده است. احساس ناكامي، موجب نارضايتي مي‏گردد و بدین وسیله، زمینة گرایش به اعتیاد فراهم می‌شود.
امّا درست این است که در كنار تلاش و اعتماد به خدا، براي رضامندي، به احساس كفايت و بسندگي نيز نياز داريم. اگر فرد تلاش خود را مي‌كند، روزيِ تقدير شده‌اش بي‌ترديد نصيب او خواهد شد و بي‌ترديد چيزي نمي‌تواند بر آن بيفزايد. اين يك واقعيت است. بنا بر اين، چيزي كه بايد به اين مجموعه اضافه شود تا رضامندي به دست آيد، رضايت به مقداري است كه خداوند نصيب انسان مي‌كند. اين چيزي است كه در ادبيات دين از آن به عنوان «قناعت» ياد مي‌شود. قناعت يعني راضي بودن به مقداري كه به تشخيص خداوند براي آن مقطع، كفايت مي‌كند. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله به ابوذر مي‌فرمايد:
يا أبا ذَرٍّ، اِستَغنِ بِغَناءِ اللّهِ يُغنِكَ اللّهُ. فَقُلتُ: وما هُوَ يا رَسولَ اللّهِ؟ فَقالَ: غَداءُ يَومٍ وعَشاءُ لَيلَةٍ، فَمَن قَنِعَ بِما رَزَقَهُ اللّهُ فَهُوَ أغنَى النّاسِ.^۳

از اين رو امام علي علیه السلام مي‌فرمايد:
لا تُطمِعَنَّ نَفسَكَ في ما فَوقَ الكَفافِ فَيَغلِبَكَ بِالزِّيادَةِ.^۱
هرگز خود را به بيش از حدّ كفاف در طمع نينداز. مبادا كه با زياده‌خواهى بر تو چيره شود!
تفاوت فرد قانع با فرد حريصِ ناراضي، در احساس آرامشي است كه فرد قانع، از آن بهره‏مند است و فرد حريص، از آن محروم. نه حرص زدنِ حريص بر ميزان روزي او افزوده است و نه قناعت قانع، روزيِ كمتري نصيب وي كرده است. پس اگر انسان به آنچه تعيين شده، راضي باشد، از نعمت آرامش نيز برخوردار خواهد شد؛ چيزي كه فرد حريص از آن محروم است. پيامبر صلی الله علیه وآله مي‏فرمايد:
ألا وإنَّ لِكُلِّ امرِي رِزقاً هُوَ يَأتيهِ لا مَحالَةَ، فَمَن رَضِيَ بِهِ بورِكَ لَهُ فيهِ ووَسِعَهُ ومَن لَم يَرضَ بِهِ لَم يُبارَك لَهُ فيهِ ولَم يَسَعهُ.^۲
آگاه باشيد كه براي هر كس، روزي‏اي هست كه به ناچار به او مي‏رسد. پس اگر كسي به آن راضي باشد، ماية بركت او مي‌شود و نيازهايش را فرا مي‏گيرد، و كسي كه به آن راضي نباشد، ماية بركت او نمي‌شود و نيازهايش را فرا نمي‏گيرد.
از اين‏رو، نياز انسان به قناعت، بيشتر از نياز او به حرص و طمع است.^۳ هرچه انسان، حريص‏تر شود، به همان اندازه از آرامش، دور شده است. راهي كه حريص مي‏پيمايد، به وادي آرامش ختم نمي‏شود^۴ و نه تنها از آن برخوردار نمي‏گردد، بلكه آن مقداري را هم كه دارد، از دست مي‏دهد. شخص حريص، از جهت آرامش روحي و لذّت‌ زندگي، يك «محروم» محسوب مي‏شود. امام صادق‏ علیه السلام مي‏فرمايد:
حُرِمَ الحَريصُ خَصلَتَينِ ولَزِمَتهُ خَصلَتانِ: حُرِمَ القَناعَةَ فَافتَقَدَ الرَّاحَةَ، وحُرِمَ