177
درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي

را كه دلش مي‌خواهد به خود برساند، به دوزخ در مي‌آيد.۱
بنا بر اين، لذّتی كه مي‌خواهد جزئي از شادكامي باشد، نبايد به شادكامي آسيب بزند. لذا در لذّت‌، بايد معيار را آينده قرار داد و از لذّت‌‌هايي كه آينده را از بين مي‌برند، پرهيز كرد.
جهت‌گيري هیجانات مثبت به این معناست که اين هيجانات بايد در راستاي شادكامي اصيل و سعادت واقعي انسان قرار گيرند. لذا هم بايد در امور معنوي نشاط داشته باشيم و هم از نشاط و شادي براي زمينه‌سازي شادكامي اصيل و جاويدان خود استفاده نماييم. در روايات، موارد متعددي به عنوان كاربرد نشاط و شادي مطرح شده‌اند (همانند: نشاط در راه هدايت،۲ عبادت خدا،۳ خواندن قرآن۴ و شب زنده‌داري۵ ) كه توضيح و تبيين آن از حوصلة اين نوشتار، خارج است؛ امّا جایگاه نشاط در روایات اهل بیت علیهم السلام در یک قالب کلّی، قابل جمع است و آن اين که نشاط دنیوی را باید برای مطالبة آخرت به کار گرفت. امام علی علیه السلام در تفسیر آیة شریف (وَلا تَنْسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيا)
۶ می‌فرماید:
تن‌درستی، نیرو، فراغ، جوانی و نشاطت را فراموش مکن تا با این بهره‌های دنیوی، آخرت را مطالبه کنی.۷
بنا بر اين، نشاط، بهره دنیوی ماست که باید برای نیل به سعادت اُخروی و مطالبة آخرت از آن بهره گرفت. لذّتي مي‌تواند مطلوب باشد كه در جهت شادكامي اصيل و جاويدان انسان قرار گيرد. بر همین اساس، معلوم می‌گردد که در الگوی هیجانات مثبت از دیدگاه اسلام، باید از «لهو و لعب» پرهیز کرد. تفریح و سرگرمی، یکی از عوامل

1.. الجَهَنَّمُ مَحْفُوفَةٌ بِاللَّذَّاتِ وَ الشَّهَوَاتِ فَمَنْ أَعْطَى نَفْسَهُ لذّتهَا وَ شَهْوَتَهَا دَخَلَ النَّار
(الکافي، ج ۲ ص ۸۹).

2.. امام علي علیه السلام در توصيف متقين: فَمِنْ عَلَامَةِ أَحَدِهِمْ أَنَّكَ تَرَى لَهُ قُوَّةً فِي دِينٍ.... وَ نَشَاطاً فِي هُدًى
(نهج البلاغه، خطبة ۱۹۳).

3.. امام کاظم علیه السلام: اللهمَّ اقْضِ لِي فِي الْأَرْبِعَاءِ أَرْبَعاً اجْعَلْ قُوَّتِي فِي طَاعَتِكَ وَ نَشَاطِي فِي عِبَادَتِك
(البلد الأمين، ص ۱۲۳. نيز ر. ک: بحار الأنوار، ج ۹۴، ص ۱۵۵، ح ۲۲).

4.. امام صادق علیه السلام: اللهمَّ ارْزُقْنَا حَلَاوَةً فِي تِلَاوَتِهِ وَ نَشَاطاً فِي قِيَامِهِ وَ وَجِلًا فِي تَرْتِيلِهِ وَ قُوَّةً فِي اسْتِعْمَالِهِ فِي آنَاءِ اللَّيْلِ وَ أَطْرَافِ النَّهَار
( الکافي، ج ۲، ص ۵۷۴، ح ۱).

5.. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله: ان فی حب اهل بیتی عشرون خصلة عشر منها فی الدنیا وعشر منها فی الاخرة اما اللتي فی الدنیا... النشاط فی قیام اللیل
( التوحيد، صدوق، ج ۲، ص ۵۱۵، ح ۱).

6.. سورة قصص، آية ۷۷.

7.. لَا تَنْسَ صِحَّتَكَ وَ قُوَّتَكَ وَ فَرَاغَكَ وَ شَبَابَكَ وَ نَشَاطَكَ أَنْ تَطْلُبَ بِهَا الْآخِرَةَ
(الأمالي، صدوق،‌ص ۱۹۰، ح ۱۰).


درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
176

مي‌كنند و زندگي را به فساد و تباهي مي‌كشند.۱
امام علي علیه السلام در اين باره مي‌فرمايد:
بسا لذّت‌ آني‌اي كه اندوهي طولاني به ارمغان آورد.۲
برخي لذّت‌‌ها، موجب غفلت مي‌شوند۳ و غم و اندوه به بار مي‌آورند.۴ لذا چه بسا چيزهايي كه امروز موجب لذّت‌ مي‌گردند، امّا فردا ماية اندوه‌ اند. ۵ اين، يك قاعده است كه گاه محنت آني، لذّت‌ آتي را به دنبال دارد و گاه لذّت‌ آني، محنت آتي را؛۶ مهم اين است كه شيريني لذّت‌ آني، در برابر محنت آتي، توان ايستادگي ندارد. ۷ چه بسا لذّت‌‌هاي پستي كه انسان را از رسيدن به مراتب عالي باز مي‌دارند۸ و چه بسا لذّت‌‌هايي كه موجب رسوايي مي‌گردند و ننگ رسوايي فردا، شيرينيِ لذّت‌ امروز را از بين مي‌برد.۹
در يك بررسي منطقي، ‌مشخّص مي‌شود كه لذّت‌ امروز با رسوايي فردا و پيامدهاي دردناك آن برابري نمي‌كند. ۱۰ در واقع، شهوت‌هاي فاني، هيچ لذّت‌ واقعي‌اي ندارند.۱۱ عاقبت لذّتراني، دوزخ و بدبختي است؛ اين، يك اصل است. امام باقر علیه السلام در اين باره مي‌فرمايد:
دوزخ در ميان لذّت‌ها و شهوت‌هاست. پس هر كس هر لذّت‌ و شهوتى

1.. غرر الحکم، ح ۵۰.

2.. كم من شهوة ساعة اورثت حزنا طويلا (الکافي، ج ۲، ص ۴۵۱، ح ۱).

3.. امام علي علیه السلام: اللذة تلهي
(غرر الحکم، ح ۲۷).

4.. امام علي علیه السلام: للمستحلي لذة الدنيا غصة
(همان، ح ۷۳۳۳).

5.. امام علي علیه السلام: ما التذ أحد من الدنيا لذة الا كانت له يوم القيامة غصة
(همان، ح ۹۶۱۸). حلاوة الدنيا توجب مرارة الآخرة وسوء عقبي الدار
(همان، ح ۴۸۸۱).

6.. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله: حُلوَةُ الدُّنيا مُرَّةُ الآخِرَةِ، ومُرَّةُ الدُّنيا حُلوَةُ الآخِرَةِ
(مسند ابن حنبل، ج ٨ ص ٤٤٨ ح ٢٢٩٦٢. نيز، ر. ک: نهج البلاغه، حكمت ٢٥١؛ روضة‌ الواعظين، ص ٤٨٣؛ بحار الأنوار، ج ٧٣ ص ١٣١ ح ١٣٥).

7.. امام علي علیه السلام: لا تقوم حلاوة اللذة بمرارة الآفات
(غرر الحکم، ح ۱۰۸۶۵).

8.. امام علي علیه السلام: كم من لذة دنية منعت سني درجات
(همان، ح ۶۹۳۴).

9.. امام علي علیه السلام: عار الفضيحة يكدّر حلاوة اللذة
(همان، ح ۶۳۰۱). حلاوة الشهوة ينغصّها عار الفضيحة
(همان، ح ۴۸۸۵).

10.. امام علي علیه السلام: لا توازي لذة المعصية فضوح الآخرة وأليم العقوبات
(همان، ح ۱۰۸۶۶. نيز، ر. ک: همان، ح ۱۰۷۹۴).

11.. امام علي علیه السلام: لا لذة في شهوة فانية
(همان، ح ۱۰۷۲۷).

  • نام منبع :
    درآمدي بر پيشگيري از اعتياد با رويکرد اسلامي
    سایر پدیدآورندگان :
    عباس پسندیده و محمدرضا کیومرثی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قک
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 16674
صفحه از 245
پرینت  ارسال به