راهبرد یاد کردیم. اگر افراد، داشته‌های پیدا و ناپیدای خود را بشناسند، دچار احساس محرومیت نخواهند شد. شناخت داشته‌ها نیز به چند عامل بستگي دارد:
یکی، اصلاح تفسیر فرد از معنای فقر و غناست که موجب می‌شود غنا و دارایی، فقط بُعد مادی نداشته باشد.
دیگری اصلاح فهرستِ معیار برای ارزیابی فقر و غناست که مبتنی بر اقدام نخست است و بر اساس آن، فرد، دارای فهرستی واقعی و متناسب با ماهیت انسان خواهد شد که مجموع داشته‌های مادی و معنوی را در بردارد و در نتیجه، فرد ـ حتّي اگر فقیر باشد ـ وقتی وضعیت خود را با آن فهرست ارزیابی می‌کند، دچار احساس محرومیت نخواهد شد.
سومی، اصلاح الگوی شناخت داشته است که بر اساس آن، الگوی عینی‌گرا به الگوی جامع مادی ـ معنوی تغییر می‌یابد و در نتیجه، فرد به داشته‌های ناپیدای خود نیز توجّه پیدا می‌کند.
چهارمی، مدیریت مقایسه و اصلاح الگوی مقایسة اجتماعی است که بر اساس آن، مقایسة صعودی، جای خود را به مقایسة نزولی می‌دهد و در نتیجه، فرد، داشته‌های خود را می‌یابد.
پنجمی، تنظیم آرزوهاست که بر اساس آن، فرد از آرزوهای دور و دراز خودداری مي‌کند و آن را در حدّ معقول و منطقی آن، نگه ‌می‌دارد و در نتیجه، از احساس محرومیت جلوگیری می‌کند.
با استفاده از این روش‌ها، فرد می‌تواند احساس محرومیت را مهار کند و زمینة نارضایتی را از بین ببرد. در این صورت، دیگر نیازی به مواد مخدّر به عنوان عامل تسکین و فراموشی درد وجود نخواهد داشت.

من كثر مناه قلّ رضاه.^۱
هركس آروزهايش زياد شود، رضايتش كم مي‌شود.
تحقیقات تجربی نیز همین را نشان می‌دهد. در نظرية «تفاوت چند گانه»^۲ آمده است که خشنودي، حاصل تفاوت (اندك) بين پيشرفت‌ها و آرزوهاست. بر اساس اين نظريه، آرزوهاي بزرگ، خشنودي را تهديد مي‌كنند. بر اساس نظرية فاصلة هدف با پيشرفت، آرزوهاي بزرگ، به خشنودي كمتري منجر مي‌شوند. البته طبق ساير نظريه‌ها، داشتن اهداف كلّي، براي سلامتي مفيد است؛ امّا هدف‌ها، بايد مناسب و صحيح انتخاب شوند.^۳
بنا بر این، برای رسیدن به رضامندی باید آرزوها را مدیریت و تنظیم نمود تا داشته‌ها را ناچیز نسازد و نارضایتی را به وجود نیاورد. در این زمینه، آیات و روایات فراواني وجود دارند که مجال بررسی همة آنها نیست.^۴ آنچه مهم است این که آرزوی دور و دراز، از عوامل مهم نارضایتی و احساس محرومیت و خُلق منفی است و به همین جهت، افرادی که اهل آرزوهای دور و دراز هستند، مستعد گرایش به اعتیادند. همچنين می‌توان ادّعا کرد که افراد معتاد، آرزوهای مهار نشده‌ای دارند که سطح احساس محرومیت و حسرت را در آنان افزایش داده و برای تسکین آن، آنان را به اعتیاد سوق داده است. از این رو، برای مهار گرایش به اعتیاد باید مسئلة آرزوها را جدّی گرفت و الگوی آرزوی معقول و مهارشده را اجرا کرد.

خلاصه بحث

از مجموع آنچه گذشت، به دست آمد که احساس محروميت، از زمینه‌های مهم گرایش به اعتیاد است که افراد مستعد را برای فرار از فشار محرومیت، به استفاده از مواد وا می‌دارد. بر همین اساس باید برای پیشگیری از گرایش به اعتیاد، زمینة احساس محرومیت را از بین برد و این امر با شناخت داشته‌های زندگی اتفاق می‌افتد که از آن به عنوان یک