آيندة زندگي‏اش در تسخير سختي امروز نخواهد بود.^۱ اگر دنيا ناپايدار است، نه خوشي آن پايدار خواهد بود و نه ناخوشي آن. خوشي و ناخوشي، موقعيّت‏هاي متفاوتي هستند كه به دنبال يكديگر در حركت‏ اند و انسان، در هر بخشي از زندگي، با يكي از آنها رو به رو مي‏شود. همان گونه كه ناخوشي به دنبال خوشي است و نبايد از خوشايند زندگي، سرمست شد، ناخوشي نيز به دنبال خود، خوشي را خواهد داشت و لذا نبايد نااميد و زمينگير شد.
توجّه به موقّتي بودن سختي‏ها و گشايش آينده، توان تحمّل انسان را افزايش مي‏دهد و از شدّت تنيدگي مي‏كاهد و آن را تحمّل‏پذير مي‏سازد. به همين جهت، معصومان‏ علیهم السلام با «توجّه‏دهي» به همين اصل، افراد گرفتار را آرام مي‏ساختند.
محمّد بن عجلان مي‏گويد: نزد امام صادق‏ علیه السلام بودم كه كسي از نيازمندي خود به حضرت شكايت كرد. ايشان در پاسخ وي فرمود:
اِصبِر فَإِنَّ اللَّهَ سَيَجعَلُ لَكَ فَرَجاً.^۲
بردبار باش كه به زودي، خداوند، فرج تو را خواهد رساند.
شخص ديگري خدمت امام صادق علیه السلام مي‏رسد و از ستم برادران و عموزادگانش شكايت مي‏كند. اين جا نيز امام علیه السلام وي را به گشايش آينده توجّه مي‏دهد و از وي مي‏خواهد كه بردبار باشد.^۳
همچنین براي آرام كردن تاجر ورشكسته‏اي كه از اصحاب ایشان بود و دچار فشار روانی شده بود، از روش توجّه‏دهي به آينده نيز استفاده مي‌کند و مي‏فرمايد:
فَلا تَيأَس فَإِنَّ اليَأسَ كُفرٌلَعَلَّ اللَّهَ يُغني عَن قَليلٍ^۴ .
نااميد نباش كه نااميدي كفر استشايد خداوند، تو را به زودي بي‏نياز كند.
اين نيز مبتني بر همان اصل است كه توجّه به پايان‏پذيري سختي‏ها و گشايش آينده، توان تحمّل را مي‌افزايد و فشار رواني را كاهش مي‏دهد. توجّه به این حقیقت، آینده را روشن می‌سازد و در نتیجه، این زمینة گرایش به اعتیاد نیز از بین می‌رود. مسئلة تصویر از آینده در مشکلات، موضوعی است که می‌تواند در تحقیقات تجربی نیز مورد بررسی قرار گیرد.

بنا بر این، نمی‌توان هر مال و ثروتی را خوب دانست؛ همان گونه که دانستیم نمی‌توان هر فقر و نداری‌اي را بد دانست. این نوع تفکّر می‌تواند مانع گرایش به اعتیاد گردد. به نظر می‌رسد اصلاح همین نوع تفکّر می‌تواند نقش مهمّي در کاهش گرایش به اعتیاد داشته باشد.

د. تنظیم تصویر از آینده

از مسائل مهم در هنگامة سختی‌ها، تصویری است که فرد از آینده دارد. این، اگر تصویری نادرست باشد، می‌تواند موجب گرایش به اعتیاد گردد. يكي از ويژگي‏هايي كه ممكن است برخي افراد، در موقعيّت ناخوشايند داشته باشند، «پايدارپنداري سختي‏ها» است. وقتي مشكلي به وجود مي‏آيد و حادثة تلخي رخ مي‏دهد، تصوّر بر اين است كه ماندگار است و گويا هيچ گاه، پاياني نخواهد داشت. در چنين موقعيّتي، ممكن است که فرد، آينده را با مقياس حال، ارزيابي كند. این امر، موجب ناامیدی مي‌گردد و فشار روانی را مي‌افزايد و رضامندی را کاهش می‌دهد. طبیعی است که در این صورت، زمینة گرایش به اعتیاد نیز فراهم می‌شود.
این در حالی است که يكي از اصول مسلّم و قطعي سختي‏ها «پايان‏پذيري» است. درست است كه سختي‏ها برگشت‏ناپذيرند، امّا پايان‏ناپذير نيستند. برگشت‏ناپذيري را نبايد به پايان‏ناپذيري تفسير كرد. امام علي‏ علیه السلام مي‏فرمايد:
إنَّ لِلمِحَنِ غاياتٍ ولِلغاياتِ نِهاياتٍ فَاصبِروا لَها حَتّي‏ تَبلُغَ نِهاياتِها فَالتَّحَرُّكَ لَها قَبلَ انقِضائِها زِيادَةٌ لَها.^۱
همانا براي سختي‏ها اهدافي است و براي آن اهداف، پاياني است. پس بر آنها بردبار باشيد تا به پايان برسند؛ چرا كه حركت در برابر آنها پيش‏از پايان يافتنشان، افزايندة آنهاست.
از این رو فرد نباید سختي‏ها را داراي آغازي بي‏پايان بداند و باید مطمئن باشد که