و مايليم به سرعت، وضعيت را به حالت پيشين آن برگردانيم.
در چنين فضايي، پديدة «جنگ با سختي‏ها» به وجود مي‏آيد. به ستيز با سختي‏ها برمي‏خيزيم تا آنها را از صحنة روزگار، حذف كنيم و شرايط را به وضعيت عادي برگردانيم. جزع كردن و شكايت كردن، نشانة در افتادن با سختي‏هاست؛ امّا همان گونه كه پيش‏تر از اين گفتيم، شكايت كردن، بي‏تابي نمودن و اموري از اين دست ـ كه نشانة ستيز با سختي‏هاست ـ ، هيچ تأثيري در تغيير وضعيّت و تبديل آن از ناخوشايند به خوشايند نخواهد داشت و همین ناکامی می‌تواند زمینة گرایش به اعتیاد را فراهم آورد. الگوي مواجهة نخستین می‌تواند در پژوهش‌های میدانی نیز بررسی شود. به نظر می‌رسد الگوی ستیز با اصل ورود مشکل ـ که یک امر غیر منطقی است ـ ، عامل گرایش به اعتیاد است. اگر چنین باشد، می‌توان افراد مستعد را نیز پیش‌بینی کرد و همچنین بر اساس آن برنامه‌های پیشگیری و درمان را طراحی نمود.
به هر حال، نتيجة شناخت اين واقعيت، پذيرش موقعيت است. اگر درافتادن با سختي‏ها و ستيز با بلاها، نه تنها آنها را برنمي‏گرداند، بلكه بر رنج و عذاب انسان مي‏افزايد، پس بهتر است سختي‏ها را به عنوان يك واقعيّت، پذيرفت و موقعيّت ناخوشايند را مهار كرد و مديريت نمود. امام علي‏ علیه السلام با تكيه بر اصل برگشت‏ناپذيري سختي‏ها، موقعيّت سخت را شرط گذر سالم از آن بر مي‏شمرد. اين كلام، چنان پُرمغز و راه‏گشاست كه احنف بن قيس مي‏گويد: بعد از سخن پيامبر صلی الله علیه وآله كلامي زيباتر از اين سخن اميرمؤمنان‏ علیه السلام نشنيدم كه مي‏گويد:
إنَّ لِلنَّكَباتِ نِهاياتٍ لابُدَّ لِأَحَدٍ إذا نُكِبَ من أن يَنتَهِيَ إلَيها، فَيَنبَغي لِلعاقِلِ إذا أصابَتهُ نَكبَةٌ أن يَنامَ لَها حَتّي‏ تَنقَضِيَ مُدَّتُها فَإِنَّ في دَفعِها قَبلَ انقِضاءِ مُدَّتِها زِيادَةً في مَكروهِها.^۱
همانا براي سختي‏ها پاياني است كه هر كس به آن دچار شود، بايد به پايان آن برسد. پس براي انسان خردمند، زيبنده است كه هر گاه گرفتاري‌اي به او رسيد، كنار آن بيارامد تا زمان آن به سر آيد؛ چرا

فَإِنَّما أنتَ فِي السِّجنِ فَتُريدُ أن تَكونَ فيهِ في سَعَةٍ؟ امّا عَلمتَ أنَّ الدُّنيا سِجنُ المُؤمِنِ؟^۱
همانا تو اكنون در زندان هستي. آيا مي‏خواهي درون آن، در گشايش باشي؟ آيا نمي‏داني كه دنيا زندان مؤمن است؟
در اين بيان، به واقعيت زندگي ـ كه همان سختي‏هاي آن است ـ اشاره شده است. امام صادق علیه السلام با توجّه دادن آن شخص به اجتناب‏ناپذيري سختي‏هاي زندگي و با تصحيح انتظار وي از زندگي، توان مقاومت وي را بالا مي‏برد و از فشار رواني وي مي‏كاهد. این کارکرد توجّه به این واقعیت است. تحمّل‏ناپذيري حوادث در افراد معتاد، به خاطر اين است كه از زندگي، انتظار راحتي بدون سختي را دارند و اين، ريشه در غير واقعي بودن شناخت آنها از دنيا دارد. آنچه مهارت‏هاي مقابله با سختي‏ها را به وجود مي‏آورد و زندگي را برای آنان تحمّل‏پذير مي‏سازد، پذيرش اين واقعيت است كه سختي‏ها اجتناب‏ناپذيرند. اگر بدانند دنيا جاي راحتي نيست، راحت زندگي مي‏كنند و از ناملايمات، به تنگ نمي‏آيند و برای تسکین درد خود، به اعتیاد نیز گرایش پیدا نمی‌کنند.

ب. تصحیح الگوی مواجهه نخستین

از مسائلی که در آغاز یک مشکل وجود دارد، مواجهة نخستین با آن است. این که چگونه با ورود یک مشکل رو به رو شویم، نقش مهمّي در کاهش یا افزایش فشار روانی آن موقعیت دارد که می‌تواند مستقیماً در گرایش به اعتیاد نقش داشته باشد. هنگام بروز مشکلات، معمولاً انسان با اصل آن و ورودش به زندگی مخالفت مي‌کند و برای برگرداندن آن مي‌جنگد. این در حالی است که سختي‏ها بر اساس تقدير الهي و البته مصلحت انسان‏ها رقم مي‏خورند. از اين‏رو، وقتي پديدة ناخوشايندي فرا مي‌رسد، تا مأموريت خود را انجام ندهد و به اهداف خود دست نيابد، باز نخواهد گشت. از اين‏رو، هنگام رويارويي با يك پديدة ناخوشايند، بيشتر به حذف حادثه مي‏انديشيم تا مديريت آن،